5/5 - (2 امتیاز)

 شرایط عفو عمومی و عفو خصوصی می تواند شامل برخی مجرمان شود. عفو فرصتی است که قانون در اختیار مجرمان و متهمان قرار می دهد تا از پیامدهای زیانبار جرم خلاص شوند. 

عفو به معنای آمرزیدن و بخشایش است. در متون حقوقی عفو اقدامی است که از سوی مراجع حکومتی و قانونگذاری اعمال می شود. هدف از اجرای عفو متوقف کردن اجرای تمام یا بخشی از مجازات است. در برخی موارد موجب منع تعقیب قضایی و برطرف شدن تمام آثار تبعی جرم می شود. برای دریافت اطلاعات تکمیلی حتما به وکیل کیفری مراجعه نمایید.

خط پاسخگویی وکلای دادگستر : ۲۲۹۲۰۵۶۲-۰۲۱ (۲۰ خط ویژه)

شرایط عفو عمومی چیست؟

شرایط عفو عمومی زمانی که فراهم باشد قوه مقننه در این باره تصمیم گیری خواهد کرد. عفو عمومی در اختیار قوه مقننه است. نمایندگان مردم در مواقع بحرانی و در آشوب های سیاسی برای حفظ وحدت جامعه قانون عفو را تصویب خواهند کرد. عفو عمومی موجب ساقط شدن دعوی عمومی است. به این معنی که با اجرای عفو تمام آثار تبعی و تکمیلی جرم منتفی شده و سابقه جزایی فرد محو می شود. 

از جمله شرایط عفو عمومی آن است که هم مشمول مجرمان می شود و هم متهمان می توانند از آن بهره مند شود. به عبارت دیگر کسانی که حکم نهایی آنها صادر شده و افرادی که پرونده ایشان در حال رسیدگی است از عفو عمومی برخوردار می شوند. با اجرای عفو تعقیب قضايی متوقف شده و اعمال مجازات منتفی می گردد. 

شرایط عفو عمومی خصوصی و رهبری

موارد موثر در عفو عمومی و عفو خصوصی

در ارزیابی شرایط عفو عمومی قانونگذار اوضاع جامعه را در نظر می گیرد. عفو عمومی معمولا به طور دسته جمعی برای عده ای از مجرمان اعمال خواهد شد. افرادی که مشمول عفو عمومی می شوند پذیرش عفو برایشان اجباری است. 

اما عفو خصوصی شخصی سازی شده است. به این معنی که در اعمال عفو خصوصی وضعیت مجرم، شرایط ارتکاب جرم، خصوصیات شخصیتی، احتمال اصلاح، حسن رفتار و… در نظر گرفته می شود. عفو خصوصی همچون شرایط عفو عمومی آثار تبعی جرم را از بین می برد اما فرد در پذیرش عفو خصوصی مخیر است.

اما باید توجه داشت که در هر حال جنبه خصوصی جرم باقی می ماند. در صورتی که فرد خاطی حقوق اشخاص را تضییع کرده باشد باید جبران خسارت نماید و در برابر عمل خود پاسخگو باشد.

عفو خصوصی یا رهبری چیست؟

بر اساس اصل ۱۱۰ قانون اساسی رهبر این اختیار را دارد که با اعمال عفو تمام یا قسمتی از مجازات افراد را متوقف نماید. عفو رهبری درباره احکام قطعی است. بنابراین پرونده هایی که در دادسرا تشکیل می شوند یا مراحل دادرسی آنها تمام نشده مشمول این عفو نخواهند شد. همچنین احکام غیابی که قابل واخواهی است و احکام که قابلیت تجدید نظر دارد نمی توان عفو خصوصی را درباره آن اجرا کرد. 

با پیشنهاد رئیس قوه قضاییه رهبری درباره عفو محکومان تصمیم گیری می کند. معمولا ارزیابی های لازم درباره افراد مشمول عفو انجام می شود و در اعیاد مذهبی و ملی این پیشنهاد به مقام رهبری ارائه می گردد.

چه کسانی می توانند تقاضا عفو داشته باشند؟

درباره شرایط عفو عمومی قانونگذار تصمیم گیری می کند و زمان و نحوه اجرای آن در دست قوه مقننه است. اما درباره عفو خصوصی در صورتی که شخص شرایط دریافت عفو را داشته باشد می تواند به واحد عفو بخشودگی معاونت اجرای احکام کیفری درخواست عفو نماید. همچنین از طریق سامانه خدمات الکترونیک قضایی امکان ثبت درخواست عفو وجود دارد. 

افراد زیر امکان طرح درخواست عفو دارند:

  • شخص محکوم
  • خانواده وی شامل پدر، مادر، فرزند و همسر محکوم
  • قاضی اجرای احکام
  • رئيس زندان مربوطه
  • دادستان مربوطه 
  • رئیس دادگستری حوزه مربوطه

با بررسی پرونده شخص متقاضی توسط کمیسیون عفو و بخشودگی رئیس قوه قضائیه پیشنهادات را جمع آوری و به مقام معظم رهبری ارائه خواهد کرد. 

در چه مناسبتهایی شرایط عفو عمومی و عفو خصوصی فراهم می باشد؟

شرایط عفو عمومی و اجرای عفو رهبری در مناسبت های ملی و مذهبی فراهم می باشد. در آیین نامه کمیسیون عفو و بخشودگی مصوب ۱۳۷۱ مناسب هایی برای اجرای قانون عفو بیان شده است.

  • مبعث رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم 
  • میلاد حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم 
  • میلاد امیر المومنین علیه السلام 
  • میلاد حضرت امام حسین علیه السلام
  • میلاد صاحب الزمان عجل الله تعالی فرجه الشریف 
  • عید سعید فطر
  • عید سعید قربان 
  • عید غدیر
  • عید نوروز
  • بیست و دو بهمن ماه سالروز پیروزی انقلاب اسلامی 
  • دوازده فروردین سالروز جمهوری اسلامی 

در سایر مناسبت ها با اجازه مقام معظم رهبری کمیسیون عفو و بخشودگی تشکیل و درباره اعمال عفو تصمیم گیری خواهد کرد. با تصویب قانون عفو توسط قوه مقننه شرایط عفو عمومی مهیا و در مهلت تعیین شده اعمال می شود. 

مناسبت های عفو عمومی و خصوصی

چه اشخاصی مشمول عفو عمومی و عفو خصوصی نمی شوند؟

همانطور که قبلا اشاره شد شرایط عفو عمومی و عفو خصوصی درباره حق الناس فراهم نمی باشد. چنانچه افراد مرتکب خسارت مادی و معنوی علیه دیگری شده باشند باید مسئولیت عمل خود را بپذیرند. در این صورت پرداخت خسارت یا دریافت رضایت شاکی الزامی می باشد. برای دریافت مشاوره حقوقی آنلاین در این زمینه از سامانه مشاوره ای گروه وکلای پاسارگاد استفاده نمایید.

همچنین در جرایمی همچون قصاص و دیه امکان اعمال عفو نیست. در مجازات حدود تنها در برخی جرایم عفو اجرا می شود. آن هم در صورتی که جرم با اقرار مجرم اثبات شده و شخص توبه کرده باشد. 

در جرایم زیر به هیچ عنوان امکان اعمال عفو وجود ندارد:

  • سرقت مسلحانه و سرقت مقرون به آزار 
  • سرقتی که مجازات آن حبس بالای پنج سال باشد 
  • قاچاق مسلحانه و قاچاق عمده مواد مخدر
  • مجازات قاچاق اسلحه و مهمات 
  • اقدام علیه امنیت داخلی و خارجی 
  • جعل اسکناس و سکه
  • اخلال در نظام اقتصادی
  • مجازات پولشویی
  • مجازات آدم ربایی
  • مجازات اسید پاشی
  • تجاوز به عنف
  • دایر کردن مرکز فساد و فحشا
  • اختلاس، ارتشا، کلاهبرداری و هر نوع تحصیل مال نامشروع
  • جرایم مربوط به مشروبات الکلی 

در موارد گفته شده امکان اعمال عفو رهبری وجود ندارد. همچنین درباره عفو عمومی قوه مقننه شرایط عفو عمومی را ارزیابی و قانون عفو را اجرا می کند. جرایم گفته شده مجازات های سنگینی به دنبال دارد و باعث اخلال در جامعه و نظم عمومی می شود. به طور قطع چنین جرایمی از شرایط عفو عمومی برخوردار نخواهند بود.