نحوه مطالبه ثمن معامله بصورت قانونی و مراحل آن

یکی از ارکان معاملات بیع، ثمن معامله است. گاهی خریدار به دلیل مشکلات مالی و نیز با بروز اختلاف از پرداخت ثمن معامله سرباز می‌زند که در این صورت فروشنده با طرح دادخواست مطالبه ثمن معامله می‌تواند حقوق خود را به صورت قانونی پیگیری نماید. با توجه به شرایط اقتصادی نابسامان امروز، متاسفانه تعداد دعاوی مطالبه ثمن معامله در دادگاه‌ها رو به افزایش است. در این مقاله، این دعوی حقوقی را از منظرهای مختلف مورد بررسی قرار داده‌ایم.

خط پاسخگویی وکلای دادگستر : ۲۲۹۲۰۵۶۲ – ۰۲۱ (۲۰ خط ویژه)

تعریف حقوقی ثمن معامله

هنگامی که بین دو نفر یا دو گروه معامله بیع صورت می‌گیرد، 4 رکن اصلی در این معامله وجود دارند که عبارتند از:

• خریدار: شخصی است که مورد معامله را در ازای پرداخت مبلغی مشخص، در اختیار می‌گیرد.
• فروشنده: فردی است که مورد معامله را در ازای دریافت مبلغ مشخص در اختیار خریدار قرارداد می‌دهد.
• ثمن معامله: مبلغی است که توسط خریدار برای در اختیار گرفتن مورد معامله به فروشنده پرداخت می‌شود.
• مبیع: همان مورد معامله است که معامله بر سر آن انجام می‌شود.

فروشنده و خریدار می‌بایست زمان و شرایط پرداخت ثمن معامله و نیز تحویل مبیع را به طور دقیق در قرارداد ذکر کنند. در صورت عدم قید زمان برای پرداخت ثمن معامله، مطابق با قانون، پرداخت به صورت فوری و عندالمطالبه خواهد بود.

نحوه طرح دعوی مطالبه ثمن معامله

• فروشنده پس از عدم پرداخت ثمن معامله توسط خریدار، باید به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و دادخواست مطالبه ثمن معامله را مطرح نماید. مدارک لازم برای طرح دادخواست مطالبه ثمن معامله، مبایعه نامه، مدارک هویتی شامل شناسنامه و کارت ملی و هر مدرک دیگری دال بر اثبات ادله خواهان است.
• پس از ثبت دادخواست، پرونده براساس میزان ثمن مورد مطالبه و نیز محل اقامت خوانده به مرجع صالح ارجاع می‌شوند. چنانچه مبلغ مورد مطالبه زیر 20 میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف محل اقامت خوانده و چنانچه مبلغ بیش از 20 میلیون تومان باشد، دادگاه حقوقی محل اقامت خوانده صالح به رسیدگی می‌باشد.
• پس از ارجاع پرونده به مرجع صالح و رسیدگی به آن، چنانچه حق با خواهان باشد، حکم به پرداخت ثمن معامله صادر می‌گردد که ظرف مدت 20 روز از تاریخ ابلاغ، قابل تجدیدنظر خواهی است. اگر ابلاغ مرجع رسیدگی کننده به خوانده نرسیده باشد، علاوه بر مهلت فوق، 20 روز مهلت واخواهی دارد تا پرونده از ابتدا در حضور وی رسیدگی شود.

پس از قطعیت حکم، پرونده به اجرای احکام و به دادورز ارجاع می‌شود. پس از صدور اجراییه، محکوم علیه ظرف مدت 10 روز باید ثمن را پرداخت کند یا مال معرفی نماید و یا ظرف 30 روز تقاضای اعسار کند تا دادگاه شرایط وی را بررسی نماید.

نکات حقوقی مربوط به مطالبه ثمن معامله

• الزام به انجام تعهد

در بسیاری از موارد، مخصوصا مبایعه نامه های ملکی، بخشی از ثمن معامله منوط به انجام تعهد از سوی فروشنده نظیر تنظیم سند رسمی یا تحویل ملک و … است. در این صورت چنانچه فروشنده، دعوی مطالبه ثمن معامله را مطرح نماید، خریدار می‌‌تواند با طرح دعوی تقابل مبنی بر الزام به تنظیم سند رسمی و یا الزام به تحویل مبیع، از صدور حکم به نفع فروشنده جلوگیری نماید.

• اعسار در پرداخت ثمن

چنانچه مورد معامله تحویل خریدار شده باشد و وی از پرداخت ثمن خودداری کند و قصد طرح دعوی اعسار را داشته باشد، به طور معمول این دعوی توسط قضات پذیرفته نمی‌شود. چرا که محکوم علیه با تحویل گرفتن ثمن معامله از اموال خواهان دارا شده و طبیعتا معسر نخواهد بود. در این شرایط این حق برای فروشنده ایجاد می‌شود که در صورت عدم پرداخت ثمن معامله، دادخواست اعلام فسخ معامله را مطرح نماید.

• وکالت در پرداخت ثمن

چنانچه خریدار، ثمن معامله را به شخصی که از مالک وکالت دارد اما در حدود اختیارات وی حق اخذ ثمن معامله قید نشده است، تحویل دهد، مالک می‌تواند دعوی مطالبه ثمن را به طرفیت خریدار مطرح کند و خریدار می‌بایست دادخواست مطالبه وجه به طرفیت وکیل را به مرجع صالح تقدیم نماید.

• دیرکرد

چنانچه برای دیرکرد پرداخت ثمن معامله، جریمه‌ای در قرارداد ذکر نشده باشد، از زمان طرح دادخواست لغایت اجرای حکم، خسارت تاخیر تادیه مطابق با شاخص بانک مرکزی درنظر گرفته می‌شود. به شرط آن که در دادخواست اولیه، مطالبه خسارت تاخیر نیز جزو موضوعات دادخواست باشد.

• کالا و یا ملک به جای وجه نقد

چنانچه ثمن معامله وجه نقد نبوده و کالا یا ملکی دیگر باشد و قبل از اتمام معامله عیب و نقصی در آن ظاهر شود، فروشنده می‌تواند قرارداد را فسخ نماید.

• عدم حق فسخ

چنانچه در مبایعه نامه، خیار فسخ ساقط شده باشد و برای فروشنده به جهت عدم پرداخت ثمن حق فسخ درنظر گرفته نشده باشد، فروشنده نمی‌تواند دادخواست فسخ معامله را مطرح کند و صرفا می‌تواند دادخواست مطالبه ثمن معامله را به مرجع صالح تقدیم کند. اگر پس از صدور حکم، خریدار نتواند ثمن را پرداخت نماید، در آن زمان فروشنده می‌تواند دادخواست اعلام فسخ را مطرح نماید.

مطالبه ثمن معامله، یکی از دعاوی تخصصی است که نیازمند مشاوره حقوقی تلفنی با وکیل است. گروه وکلای پاسارگاد با وکلای مجرب در خدمت شماست.