لعان چیست؟ شرایط و مراحل آن چه می باشد؟

در معنای لغوی کلمه‌ی لعان به منظور طرد کردن و نفرین کردن می‌باشد. در حقیقت مراسم لعان با هدف آن که زن و شوهر مشمول مجازات اسلامی (اعمالی مانند حد قذف یا حد زنا و نفی ولد) نشوند، باید جداگانه برای هریک اجرا شود.

این مراسم  دارای شرایط خاصی می‌باشد که از فقه اسلامی نشات گرفته است و نباید در جزییات آن نیز تغییری ایجاد شود. در حالت کلی می‌توان گفت که لعان با هدف بر طرف کردن مجازات حد به اجرا گذاشته می‌شود.

خط پاسخگویی وکلای دادگستر : ۲۲۹۲۰۵۶۲-۰۲۱ (۲۰ خط ویژه)

کاربرد لعان در قوانین اسلامی

هنگامی که گفته می شود لعان برای حذف حد قذف کاربرد دارد به معنای آن است که اگر شخصی که به دین اسلام روی آورده است از سوی فرد دیگری که انگشت اتهام به سمت او گرفته شده است به رابطه نامشروع محکوم شود و مدارک و شواهد کافی مبتنی بر این اتهام وجود نداشته باشد، فردی که این اتهام را به مسلمان زده است (حتی اگر خودش هم مسلمان باشد) به ۸۰ ضربه شلاق متهم خواهد شد.

با توجه به توضیح ارائه شده، شرایطی را در نظر بگیرید که مردی همسر خودش را به فحشا و زنا متهم کند و علاوه بر آن معترض باشد که فرزند مولد شده از این زن نیز متعلق به او نمی‌باشد، در چنین شرایط روند قانونی و فقهی آن است که زوج و زوجه به حاکم شرع مراجعه کنند و در حضور حاکم یا همان قاضی، یکدیگر را لعن کنند تا با این روش مشمول مجازات اسلامی (۸۰ ضربه شلاق) نشوند.

با توجه به این موضوع به خوبی می توان دریافت که اگر زوج نسبت به زوجه خودش مظنون است و می‌خواهد او را محکوم به فحشا و زنا کند، اما برای این اتهام مدرک و شواهد کافی در دست ندارد، ممکن است حاکم شرع او را به ۸۰ ضربه شلاق یا همان حد مجازات کند. اما اگر زوج در مورد زنا و فحشای انجام شده توسط همسرش کاملا اطمینان دارد و نمی‌تواند مدارک محکمه پسندی ارائه کند، بهتر است از حکم لعان در شرع کمک بگیرد. در این حالت او با لعان یا همان نفرین و طرد کردن، اتهام فحشا و زنا را در حضور حاکم شرع به زوجه وارد می‌کند و زوجه نیز متقابلا در چنین مراسمی این اتهامات را نمی پذیرد.

مراحل لعان

لعان در زمانی انجام می‌شود که مرد مدعی می‌باشد که شخصاً همسرش را در زمانی که مشغول به زنا با مرد دیگری بوده است، مشاهده کرده است اما دلایل و مستندات محکمه پسند در دست ندارد.

زن نیز با دارا بودن دو شرط زیر می‌تواند در مراسم لعان، این اتهام را رد کند:

• همسر دائمی مرد باشد.
• در زمینه ی فحشا شهرت نداشته باشد.

مسلماً زنی که در گذشته نیز به فحشا روی آورده است نباید در مراسم لعان برای رد اتهامات همسرش شرکت کند؛ چرا که او در گذشته نیز تمام حرمت ها و قوانین جامعه را زیر پا گذاشته است.

مردی که به زوجه خود اتهام زنا را وارد می‌کند، در اصطلاح شرعی او را مورد قذف قرار داده است. در این حالت اگر مرد مدارک کافی برای ارائه به دادگاه نداشته باشد و از طرف دیگر نیز نخواهد متحمل ۸۰ ضربه شلاق شود، می‌تواند از راه قانونی به نام لعان استفاده کند.

نحوه انجام

در ابتدای مراسم لعان، زوجه و زوج در حضور حاکم شرع باید قیام کنند. سپس لازم است تا دو مرتبه مرد ادعایش را به زبان بیاورد و چهار مرتبه نیز عبارت زیر را تکرار کند:

«اُشْهِدُ بِاللَّهِ اَنّی‌ لَمِنَ الصَّادِقینَ فیما قُلتُ»؛ یعنی به خدا سوگند می‌خورم که در ادعای خودم یعنی نسبت زنا و فرزند نامشروع، راستگو هستم.

بعد از بیان آیه اول، لازم است تا زوج عبارت عربی زیر را یکبار بیان کند:

«لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَیَّ انْ کُنْتُ مِنَ الْکاذِبینَ»؛ یعنی اگر ادعای دروغ و کذبی کرده باشم، خدا مرا لعنت کند.

توجه داشته باشید که پس از آن که مرد این آیات را بیان کرد، اگر زن در این شرایط سکوت کند، سکوتش به معنای آن خواهد بود که این اتهامات را پذیرفته است و متقابلاً نیز باید مجازات اسلامی حدی را که در دین اسلام آمده است را قبول کند. اما اگر این ادعای مرد را رد کند باید عبارت عربی زیر را در پاسخ به اتهام مرد، بگوید:

«اُشْهِدُ بِاللَّهِ انّهُ لَمِنَ الکاذِبینَ فی‌ مَقالَتِهِ»؛ یعنی به خدا سوگند می‌خورم که ادعای مرد (شوهر خود) دروغ است.

در پنجمین مرحله یا همان آخرین مرحله، زن باید عبارت عربی زیر را نیز بر زبان جاری کند و با بیان این عبارت توسط او، مراسم لعان خاتمه خواهد یافت:

«اِنَّ غَضَبَ اللَّهِ عَلَیَّ انْ کانَ مِنَ الصَّادِقینَ»؛ اگر ادعای آن مرد (شوهر) درست باشد، خداوند مرا لعنت کند.

خط پاسخگویی وکلای دادگستر : ۲۲۹۲۰۵۶۲-۰۲۱ (۲۰ خط ویژه)

 نتایج

پس از آنکه زوج و زوجه در حضور حاکم شرع یا همان قاضی، مراسم لعان را به طور کامل و به صورت صحیح به اتمام برسانند، آثار ذیل جاری خواهد شد:

انحلال نکاح بین زوجین

زمانی که زوج و زوجین در برابر حاکم شرع مراسم لعان را به جای می آورند و یکدیگر را لعنت می‌کنند؛ قاضی نیز آن دو را نسب به یکدیگر حرام اعلام می‌کند و این موضوع بدان معنا است که زوجین پس از مراسم باید از لحاظ شرعی جدا شوند و دیگر نمی‌توانند مجددا با یکدیگر ازدواج کنند.

نکته: توجه داشته باشید که در چنین شرایطی نیاز نیست تا قاضی صیغه‌ی طلاق را با هدف جدایی زوجین جاری کند، چرا که مراسم لعان و عباراتی که به زبان هر دو زوج جاری می‌شود، به تنهایی برای طلاق آن دو کافی است.

رابطه زوجین

پس از پایان مراسم در رابطه به روابط زوجین باید نکات زیر را رعایت کرد:

• زن و مرد دیگر مانند گذشته نسبت به هم محرم نیستند و باید حد و حدود و شئونات اسلامی را رعایت کنند.
• زوجه باید برای ازدواج مجدد عده نگه دارد.
• درمورد مدت زمان عده نیزلازم است که زن مطلقه به اندازه سه طهر (پاکی و طهارت از خون حیض که تا سه ماه برابری می‌کند) عده نگه دارد.
• پس از پایان دوران عده، زوجه می‌تواند با فرد دیگری به جز همسر سابقش که یکدیگر را لعن کرده اند، ازدواج کند.

عدم ارتباط فرزند با پدر

هنگامی که مرد تصمیم به لعان می‌گیرد، در حقیقت بچه ای را که از زوجه متولد شده است را نیز فرزند خود نمی‌داند و پس از به پایان رسیدن مراسم، ارتباط پدر و فرزندی میان این دو نیز قطع می‌شود و از آثار حقوقی مشهود آن می‌توان به عدم ارث بردن فرزند از پدر اشاره کرد.

نکته: پس از انجام لعان، درست است که رابطه ی پدر و فرزند قطع خواهد شد و از لحاظ شرعی و حقوقی آن دو غریبه خواهند بود، اما رابطه ی مادر و فرزند باقی خواهد ماند و فرزند نیز از مادر خود ارث خواهد برد.

برای مشاوره حقوقی تخصصی و استفاده از وکیل رابطه نامشروع و لعان با موسسه حقوقی وکلای دادگستر پاسارگاد تماس بگیرید.