قرارداد صلح عمری چیست و چه زمانی کاربرد دارد؟

وجود برخی از ساختارهای حقوقی می تواند باعث تسهیل روابط مالی افراد شود و به تعاملات آنها کمک می کند. صلح عمری از جمله عقودی است که افراد آن را جایگزین برخی اعمال حقوقی کرده و از امتیازات آن استفاده می کنند. 

اما با توجه به اینکه صلح از نوع عمری می تواند آثار و پیامدهای مربوط به خود را داشته باشد، توصیه می شود که افراد قبل از تنظیم قرارداد به وکیل ملکی متخصص در امور قراردادها مراجعه کرده و درباره ی صلح عمری اطلاعات لازم را به دست بیاورند. 

خط پاسخگویی وکلای دادگستر : ۲۲۹۲۰۵۶۲-۰۲۱ (۲۰ خط ویژه)

تعریف و آشنایی با صلح عمری

صلح عمری یک قالب حقوقی است که در آن اشخاص به رد و بدل شدن اموال خود می پردازند، و از امتیازات صلح استفاده می کنند. 

عبارت صلح در حقوق به دو شکل کاربرد دارد، در حالت اول زمانی است که طرفین یک دعوا با یکدیگر به توافق می پردازند و دعوا را به روش صلح پایان می دهند. این عبارت در روزمره نیز کاربرد دارد که گفته می شود بین دو نفر صلح و آشتی ایجاد شده است. 

اما شکل دوم کاربرد کلمه صلح در عقد صلح عمری است که می تواند جایگزین سایر عقود شود اما نیاز به تبعیت از قوانین مربوط به آن عقد ندارد. به عبارت دیگر آثار و نتایجی که از صلح به دست می آید همان است که در دیگر عقود جاری است اما قواعد و احکام اختصاصی عقد مورد نظر اجرا نمی شود. از صلح می توان به عنوان جایگزین عقودی مانند بیع، اجاره، معاوضه، هبه، ابراء، عاریه استفاده کرد. 

ارکان قراداد صلح

صلح عمری مانند سایر عقود از ارکان تشکیل شده است که در زیر به آن اشاره خواهد شد. 

رکن اول: مصالح: شخصی که مال خود را از طریق صلح به دیگری واگذار می کند. 

رکن دوم متصالح: شخصی که طی عقد صلح مال را می پذیرد. 

رکن سوم مورد صلح: مالی که بر روی آن عقد صلح انجام می گیرد. 

رکن چهارم مال الصلح: مالی که در برابر مورد صلح پرداخت می شود، و مصالح از دیگری دریافت می کند. 

همانطور که ملاحظه می شود عقد صلح عمری دارای طرفین معامله است، مالی بین آنها رد و بدل می شود، و مالک ممکن است در ازای آن، مالی اعم از وجه نقد یا عین را دریافت کند.

منظور از صلح مادام العمر در قرارداد چیست؟

در عقد صلح عمری مدت مشخصی در نظر گرفته می شود و عقد بر اساس آن جاری می گردد. کلمه عمری مدت یک عمر را در نظر دارد، و این مدت می تواند عمر مالک مال، یا عمر کسی که مال به نفع او صلح شده یا مدت عمر هر شخص ثالثی باشد. 

به طور مثال منعقد می گردد که  منزل شخص الف به شخص ب واگذار می شود با این شرط که تا پایان عمر الف وی بتواند از عین و منافع مال استفاده کند، و شخص ب حق فروش آن را نداشته باشد.

امتیاز صلح عمری نسبت به سایر عقود چیست؟ 

همانطور که گفته شد، عقد صلح عمری می تواند جایگزین سایر عقود شود. به طور مثال برای شخصی که قصد واگذار کردن ملک خود به دیگری را دارد، اما شروطی مد نظر اوست می تواند از ساختار حقوقی مانند صلح استفاده کند. 

عقد صلح عمری می تواند بر روی اموال منقول و غیر منقول انجام شود و بر اساس این عقد مالک تا مدت مشخص حق استفاده از منافع مال و اجاره دادن آن را دارد، به عبارتی از منافع مال بهره مند می شود و از آن استفاده می کند. 

از طرف دیگر متصالح خود را مالک مال می بیند با این شرط که تا مدت مشخص آن را نفروشد و به این ترتیب اختیارات وی محدود می شود. 

برتری عقد صلح عمری نسبت به وصیت آن است که مالک حق دارد درباره ی تمام اموال خود تصمیم گیری کند و در قالب عقد صلح آن را به دیگران واگذار نماید، اما در وصیت هر کس فقط حق دارد تا میزان یک سوم از اموال را وصیت کند. 

نکته بعد درباره ی پرداخت مالیات است که میزان مالیات بر ارث بیشتر از مالیات عقد صلح می باشد و انتقال مال از طریق صلح عمری هزینه کمتری دارد. 

فوت طرفین چه تاثیری در صلح عمری دارد؟ 

چنانچه صلح عمری بر اساس عمر مصالح منعقد شده باشد پس از فوت او مال به متصالح واگذار می شود و عقد صلح به طور کامل بسته می شود. اما اگر در جریان چنین عقدی متصالح فوت کند عقد صلح لغو خواهد شد و مال به مالک اصلی بازگردانده می شود و نیاز به طرح دعوی اثبات مالکیت نیست.

بنابراین با توجه به شروطی که در عقد صلح گنجانده شده و اینکه مدت آن بر اساس مدت عمر کدام یک از طرفین مشخص گردیده، با وقوع مرگ هر کدام از طرفین می تواند عقد به طور کامل منعقد شود یا لغو گردد. 

سند عادی و سند رسمی چه تاثیری در عقد صلح عمری دارد؟ 

داشتن سند رسمی یا سند عادی در تنظیم قرارداد صلح عمری اثر گذار است. چنانچه ملک سند رسمی داشته باشد می توان بر روی آن صلح عمری انجام داد، اما اگر سند آن عادی باشد تنها در قالب صلح امکان نقل و انتقال آن وجود دارد. 

باید توجه داشت برای انعقاد قرارداد صلح عمری اگر افراد به دفاتر رسمی اسناد مراجعه کنند و سند رسمی تنظیم نمایند این مزیت را دارد که امکان طرح دعوای انکار، تردید و جعل را از سایر افراد خواهند گرفت و در این صورت عقد صلح خدشه پذیر نیست. با استفاده از خدمات وکیل آنلاین گروه وکلای پاسارگاد به رایگان مشاوره حقوقی دریافت نمایید.

حق فسخ در صلح عمری 

در طی عقد صلح مصالح می تواند حق فسخ را برای خود در نظر بگیرد و چنانچه در طول مدت عمر خود از صلح مال منصرف شود، عقد را بر اساس این خیار فسخ نماید.

مدت خیار شرط باید مشخص باشد، وگرنه هم عقد و هم شرط باطل به حساب می آید. نکته بعد درباره خیار شرط آن است که حتما در قرارداد ذکر شود و به ثبت برسد، در صورت عدم ذکر آن در قرارداد امکان فسخ از این طریق از بین خواهد رفت. 

در برخی قرارداد ها حق فسخ کافه خیارات گذاشته می شود که چنانچه طرفین این شرط را امضا نمایند، امکان فسخ عقد را از خود گرفته اند، البته باید توجه داشت که رویکرد محاکم در برابر چنین شرطی متفاوت می باشد. 

نکته بعد آن است که خیار غبن به این معنی که ارزش غیر واقعی برای مال بیان شود، و خیار تدلیس به این معنی که ویژگی غیر واقعی برای مال گفته شود، در عقد صلح عمری جایگاهی ندارد.