حضانت فرزند عبارت است حق به کار بردن ابزار و وسایل لازم برای بقاء، نمو، بهداشت جسمی، روحی برای فرزند و همچنین اموری چون تامین خوراک و پوشاک، استحمام و نظافت نیز می باشد. هر آن چه که مطابق اقتضای سن کودک، در نگهداری و مواظبت وی لازم است و باید انجام گیرد.
خط پاسخگویی وکلای دادگستر : ۲۲۹۲۰۵۶۲-۰۲۱ (۲۰ خط ویژه)
ویژگی‌های حق حضانت
در ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی چنین آمده است که نگهداری اطفال هم حق و هم تکلیف ابوین است. ماده ۱۱۷۲ اعلام می‌دارد هیچ یک از ابوین حق ندارند درمدتی که طفل به عهده آن‌هاست از نگهداری او امتناع کنند. در صورت امتناع یکی از ابوین حاکم باید به تقاضای دیگری یا به تقاضای قیم یا یکی از اقرباء و یا به تقاضای مدعی‌العموم: نگهداری طفل را به هریک از ابون که حق حضانت به عهده اوست، الزام کند.
همچنین، ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی بیان می‌کند:
تا زمانی پدر و مادر زنده هستند و صلاحیت نگهداری از فرزند خود را دارند، حق حضانت فرزند با آنان است. هیچ یک از خویشان پدری یا مادری نمی‌توانند در این مورد ادعایی کنند.
شرایط حضانت فرزند
در مورد حضانت قواعد و اصول زیر مطرح است:
تا سن ۷ سال چه برای دختر و چه برای پسر اولویت نگهداری با مادر بوده و در طی این مدت نفقه فرزند بر عهده پدر می‌باشد. مگر آن که زن و شوهر با یکدیگر توافق دیگری کرده باشند.
پس از رسیدن طفل به ۷ سال طبق قانون نگهداری با پدر است. اما معمولا در این گونه دو طرف بر سر حضانت با یکدیگر توافق کرده و دادگاه نیز توافق زن و شوهر بر سر نگهداری فرزند را معتبر و محترم می‌شمارد. در طلاق توافقی نیز یکی از موارد تفاهم نامه این است که زوجین باید بر سر حضانت فرزندان توافق کامل نمایند و گرنه طلاق به صورت توافقی نخواهد بود.
موارد سلب حضانت طفل از والدین
درصورتیکه سلامتی جسمی و اخلاقی فرزند به واسطه عدم نگهداری صحیح و یا انحطاط اخلاقی پدر و مادر طفل در خطر باشد؛ دادگاه می‌تواند با تقاضای بستگان، قیم و یا رئیس حوزه قضایی، در مورد حق حضانت طفل تصمیم بگیرد. موارد سلب حق حضانت از والدین به شرح زیر است:
اعتیاد مضر به الکل، مواد مخدر و قمار
ابتلا به بیماری‌های روانی
مشهور بودن به فساد اخلاقی و فحشا
سوء استفاده از طفل در مشاغلی مانند قاچاق، تکدی‌گری
ازدواج مجدد مادر
ارتداد مادر یا پدر
ضرب و جرح خارج از حد متعارف به صورت مکرر
خط پاسخگویی وکلای دادگستر : ۲۲۹۲۰۵۶۲-۰۲۱ (۲۰ خط ویژه)
قانون حمایت از خانواده در مورد حضانت فرزند
پدر يا مادر يا كسانيكه حق حضانت طفل به آن ها واگذار شده نمی توانند طفل را به شهرستانی غير از محل اقامت مقرر ببرند.
همچنین غير از محل اقامت قبل از وقوع طلاق و يا به خارج از كشور بدون رضايت والدين بفرستند؛ مگر در صورت ضرورت و با كسب اجازه؛ اما اجرای اين قانون در عمل مشكلاتی را به دنبال داشته و در بسياری موارد ناديده گرفته می شود. در صورتيكه طرفی كه دارای حق حضانت فرزند است، از ملاقات طرف ديگر (كه طبق دستور دادگاه دارای حق ملاقات است) ممانعت كرد: برای اجرای دستور دادگاه به نيروی انتظامی سپرده می شود. عنداللزوم می توان از ضمانت اجرايی ماده ۶۳۲ قانون مجازات اسلامی اسلامی استفاده كرد. بموجب آن اگر كسی از دادن طفلی كه به او سپرده شده است، به اشخاصی كه حق مطالبه دارند امتناع كند:
به مجازات از ۳ تا ۶ ماه حبس يا به جزای نقدی از يك ميليون و پانصدهزار ريال تاسه ميليون ريال محكوم خواهد شد.
علاوه بر این ماده واحده مربوط به حق حضانت، مصوب ۱۳۶۵ بیان می‌کند:
چنانچه به حكم دادگاه مدنی خاص يا قائم مقام آن دادگاه حق حضانت طفل بر عهده كسی قرار گيرد؛ پدر يا مادر و يا شخص ديگری مانع اجرای حكم شود؛ يا از استرداد طفل امتناع ورزد دادگاه صادر كننده حكم، وی را الزام به عدم ممانعت يا استرداد طفل می نمايد. در صورت مخالفت به حبس تا اجرای حكم محكوم خواهد شد.
شرایط ملاقات فرزند پس از طلاق
درزمان طلاق دادگاه درمورد اينكه حق حضانت طفل که برعهده پدر يا مادر قرار گیرد، تصميم لازم را اتخاذ مي كند.
همچنین در مورد نحوه ی ملاقات و زمان و مكان آن نيز اظهار نظر و تعیین تكليف می نمايد. طبق ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی: هر يك از ابوين كه طفل تحت حضانت او نيست، حق ملاقات طفل خود را دارد. تعيين زمان و مكان ملاقات و سير جزئيات مربوط به آن در صورت اختلاف بين ابوين با محكمه است. چنانچه اين موارد در حكم دادگاه لحاظ نشده باشد، هريك از پدر و مادر می تواند دادخواستی به دادگاه تقديم كند. تصميم گيری در موارد فوق را خواستار شود. درقانون حمايت خانواده پيش بينی شده كه دادگاه ترتيب نگاهداری اطفال را با توجه به وضع اخلاقی و مالی طرفين معين كند. اگر قرار باشد فرزندان نزد مادر يا شخص ديگری بمانند، ترتيب نگهداری و ميزان هزينه آنان را مشخص نمايد. همچنين ترتيب ملاقات فرزندان را برای طرفين معين كند.
دادگاه رسیدگی به دعاوی حضانت فرزند
به موجب بند و لوایح قانونی زیر:
- بند ۷ ماده واحده ی قانون اختصاص تعدادی از دادگاه های موجود به دادگاه های موضوع اصل ۲۱ قانون اساسی
- ماده ۴ لايحه اصلاح قانون تشكيل دادگاه عمومی و انقلاب مصوب ۱۳۸۱
- بند ب ماده ۴ آئين نامه اصلاحی قانون تشكيل دادگاه های عمومی و انقلاب مصوب بهمن ۱۳۸۰
حق حضانت و ملاقات اطفال در صلاحيت دادگاه خانواده می باشد.
سوالات متدوال
حضانت فرزند دختر تا ۷ سالگی با مادر و تا ۹ سالگی با پدر است. بعد از ۹ سالگی بنا بر خواست خود فرزند می‌تواند با پدر یا مادر زندگی نماید.
حضانت فرزند پسر تا ۷ سالگی با مادر و تا ۱۵ سالگی با پدر است. بعد از ۱۵ سالگی بنا بر خواست خود فرزند می‌تواند با پدر یا مادر زندگی نماید.
- اعتیاد
- دارا بودن بیماری روحی و روانی
- فساد اخلاقی ثابت شده
- سوء استفاده از فرزند
- ازدواج مادر
- کافر بودن پدر یا مادر
- ضرب و جرح عمدی و آسیب زننده
سلام ۵ ساله که ازدواج کردم. یه پسر ۳ و نیم ساله دارم. شوهرم بدبین و شکاک و بدهن هست و دست بزن داره دیگه بریدم. حدود ده روز که اومدم خونه پدرم تا تکلیفم روشن شه. هیجوره دست از غرورش برنمیداره که بریم پیش مشاور. مشکلات دیگه ای هم داریم. فقط هی میاد بچه رو میبره که منو تحت فشار بذاره. من چیکار باید بکنم؟
با سلام
شما می‌بايست به وكيل مراجعه كنيد تا ادله شما مورد بررسی قرار بگيرد، به نظر می‌رسد می‌توانيد بر مبنای طلاق عسر و حرجی اقدام نماييد، فرزند شما هم تا ٧ سالگی حضانتش با شماست و نياز به اقدام خاصی نداريد.
من ۲۹ سالمه، یه پسر سه سال و نیم دارم، شوهرم آدم شکاک و بددهن و دست بزن داره، دیگه خسته شدم بریدم از زندگی، فقط بخاطر پسرم و ترس از آینده اش دارم ادامه میدم، میدونم که شوهرم راضی به طلاق و دادن پسرم به من نمیشه، شکاکم که هست دیگه کلا بگم طلاق میخوام می‌کشتم، میخوام بدونم راهی هست واسه اینکه پسرم کلا مال خودم بشه؟ میتونم امیدی داشته باشم؟
بله طبق قانون حضانت فرزند پسر تا ۷ سالگی با مادر است. (البته در صورتی که مادر ازدواج نکند یا صلاحیت اخلاقی و روحی برای نگهداری فرزند را داشته باشد.)
و پس از ۷ سالگی تا ۱۵ سالگی به صلاحدید دادگاه حضانت فرزند به پدر یا مادر می‌رسد اگر شما بتوانید عدم صلاحیت پدر را برای نگهداری فرزند ثابت کنید میتوانید حضانت را تا ۱۵سالگی دریافت کنید و پس از ۱۵سالگی پسر شما خودش تصمیم می‌گیرد که با پدر یا با مادر زندگی کند.
سلام آیا درصورتی که پدر اعتیاد داشته باشه و ترک منزل کنه و مادرم خواهرم را مورد ضرب وجرح قرار بده، من که خواهر بزرگترش هستم میتوانم حضانت خواهر 15 ساله ام را به عهده بگیرم میشه راهنمایی کنید از چه طریقی اینکار کنم.
با سلام و احترام
دختر بالای نه سال به طور کلی از حضانت خارج است، به این معنا که نه شما و نه پدر و مادر حضانت ایشان را ندارد و هر جایی که تمایل داشته باشد به لحاظ قانونی می‌تواند زندگی کند، پس نیازی نیست شما حضانت ایشان را بگیرید اگر تمایل دارد میتوانید ایشان را ببرید و با شما زندگی کند.
من الان پدرم حق حضانت رو بهم نمیده چیکار کنم راهنمایی میکنید ممنون
عرض کردم نیاز به حضانت نیست. چون خواهر شما ۱۵ سال دارد و بالای ۹ سال قرار دارد نیاز به حضانت نیست. اگر با رضایت خودشان به محل سکونت شما مراجعه کنند و با شما زندگی کنند والدین نمی توانند اقدام قانونی کنند.
سلام ۵ ساله ازدواج کردم و یه پسر سه ساله دارم. شوهرم بدبین و شکاک و بدهن و دست بزن داره دیگه بریدم و ده روزه که اومدم خونه پدرم تا تکلیفم روشن بشه و جای حل مشکل دست از غرورش برنمیداره که بریم پیش مشاور و هی میاد بچه رو میبره تا منو تحت فشار بذاره. برای طلاق و حضانت فرزندم چیکار کنم؟
سلام وقت بخیر من و خانمم زندگی خوبی باهم داریم اما میخوام حق طلاق رو به همسرم بدم و آیا میتونم حق حضانت بچه هامو به خانمم بدم که بعد مرگم پدرم ادعایی مبنی بر حق حضانت بچه ها نداشته باشه ممنون
سلام وقتتون بخیر
بله میتوانید حق طلاق رو واگذار کنید و حق حضانت با مادر فرزندان می باشد و پدر پزرگ نمیتواند ادعای حضانت کند.