هدیه دادن به عنوان یک رسم دیرینه اسلامی و ایرانی خصوصاً هنگام ازدواج و در طول زندگی زناشویی میان همسران رایج است. در حقوق ایران قواعد حاکم بر هدیه دادن و هدیه گرفتن در فصل نوزدهم قانون مدنی و تحت عنوان «در هبه»، ذکر شده است. عقد هبه همان هدیه دادن و تملیک رایگان مال به دیگری می باشد. مالی که در عقد هبه به تملیک دیگری در می آید را اصطلاحاً «عین موهوبه» نامیده اند. شخصی که مال را به دیگری تملیک می کند واهب و کسی که مال به صورت رایگان به تملک او در می آید، متهب نام دارد. دادخواست رجوع از هبه و یا پس گرفتن هدیه معمولاً در بین زن و شوهر رایج بوده و اقلامی ماننده خانه، ماشین، طلا و جواهر و … را شامل می شود.
مطابق با ماده ۸۰۳ قانون مدنی هبه یک عقد قابل رجوع است و در صورت وجود شرایطی می توان از آن رجوع کرد. رجوع از هبه یا پس گرفتن هدیه از همسر شرایط متعددی دارد. در صورت تحقق شرایط رجوع، همسر می تواند عین موهوبه را که به همسر خود هدیه داده است از وی باز پس گیرد. چنانچه با وجود رجوع از هبه، متهب از بازگرداندن عین موهوبه به واهب خودداری کند، واهب می تواند با نگارش دادخواست و ارائه آن به محاکم دادگستری، متهب را مجبور به بازگرداندن هدیه نماید. در ادامه این نوشتار ضمن بررسی شرایط قانونی لازم برای پس گرفتن هدیه از همسر، یک نمونه دادخواست رجوع از هبه یا همان پس گرفتن هدیه از همسر را مورد بررسی قرار می دهیم.
شرایط رجوع از هبه و پس گرفتن هدیه از همسر چیست؟
به طور کلی هبه یک عقد قابل رجوع است و در صورت وجود شرایط قانونی، همسری که به همسر خود هدیه داده است می تواند آن را پس بگیرد. مهمترین شرایط پس گرفتن هدیه از همسر مطابق با ماده ۸۰۳ قانون مدنی عبارت است از:
- عین موهوبه (هدیه) باید موجود باشد. بنابراین چنانچه معلوم گردد مال از تملک هدیه گیرنده خارج شده یا از بین رفته است، پس گرفتن هدیه از همسر ممکن نخواهد بود.
- هرچند هبه یک عقد رایگان است ولی ممکن است در ازای عین موهوبه عوضی تعیین شده باشد. در صورتی که هبه معوض بوده و واهب نیز عوض را دریافت کرده باشد، دیگر حق رجوع به عین موهوبه را نخواهد داشت.
- مطابق با ماده ۱۰۳۷ قانون مدنی برای پس گرفتن هدیه از همسر ، مالی که هدیه شده است نباید از اموالی باشد که عادتاً مصرف می شوند. بنابراین اگر عطر، لوازم آرایشی، مواد خوراکی و به طور کلی انواع هدایایی که در مدت زمان اندکی به مصرف میرسند را هدیه داده باشد، حق رجوع از هبه و پس گرفتن هدیه را نخواهد داشت.
مراحل قانونی پس گرفتن هبه از همسر
در مواردی که همسر راضی به پس دادن هدیه نمی شود، واهب می تواند با طرح دادخواست رجوع از هبه و پس گرفتن هدیه از همسر در دادگاه حقوقی، همسر را مجبور به بازگرداندن عین، مثل یا قیمت عین موهوبه نماید. برای آن که به درخواست رجوع از هبه رسیدگی شود، دادخواست حقوقی باید توسط خواهان تنظیم شده و به همراه پیوست های آن به دادگاه ارسال گردد. برای آن که در دادگاه، رسیدگی حقوقی آغاز شود، دادخواست باید دربردارنده موارد زیر باشد:
- مشخصات شناسایی خواهان از قبیل نام، نام خانوادگی و نشانی محل اقامت؛ خواهان در این دعوی همان واهب است که مدعی رجوع از هبه و بازپس گیری هدیه از همسر خود می باشد.
- مشخصات شناسایی خوانده اعم از نام، نام خانوادگی و نشانی محل اقامت؛ خوانده کسی است که دعوای رجوع از هبه بر علیه او مطرح می شود. خوانده این دعوی اصولاً متهب یا همان هدیه گیرنده می باشد.
- دلایل و منضمات؛ در این بخش از دادخواست خواهان باید به مدارک و مستنداتی که به استناد آن رجوع خویش از هبه را اعلام می کند، بیان نماید. چنانچه خواهان در این راستا به شهادت شهود استناد جوید، باید نام، نام خانوادگی و نشانی شهود را نیز در دادخواست بیان نماید.
- شرح دادخواست: در این بخش از دادخواست رجوع از هبه، خواهان باید سیر ترتیبی اتفاقاتی را که به استناد آن خود را مالک عین موهوبه می داند، بیان کند. در ادامه یک نمونه شرح دادخواست رجوع از هبه و پس گرفتن مهریه از همسر را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
نکات حقوقی تکمیلی در خصوص دادخواست رجوع از هبه
رسیدی به دعوای پس گرفتن هدیه از همسر و رجوع از هبه، اصولاً در صلاحیت دادگاه عمومی و حقوقی قرار دارد. لکن چنانچه رجوع از هبه در ذیل دعاوی خانوادگی ناشی از بر هم خوردن نامزدی و پس گرفتن هدایای نامزدی صورت بگیرد، رسیدگی به دعاوی ناشی از آن به استناد ماده ۴ قانون حمایت خانواده در صلاحیت دادگاه خانواده خواهد بود. در صورتی که دادگاه خواهان را صاحب حق تشخیص دهد، حکم اعلامی رجوع از هبه صادر می شود. در این صورت متهب یا محکوم علیه مکلف است در صورت موجود بودن عین هدیه، عین آن را به محکوم له برگرداند.
در صورتی که عین هدیه موجود نباشد، محکوم علیه به دستور دادگاه مثل یا قیمت عین موهوبه را به محکوم له پرداخت می کند. موسسه حقوقی ما در قلب شهر تهران و منطقه نیاوران با دسترسی به خدمات شهری مترو، مجتمع های تجاری، اداری و … آماده ارائه انواع خدمات حقوقی می باشد. نشانی موسسه: تهران، میرداماد، خیابان اطلسی، نبش خیابان تاج بخش، پلاک ۵، طبقه دوم، واحد ۴.
ثبت ديدگاه