حاضر نشدن در دادگاه و تبعات عدم حضور در جلسات

در بسیاری از پرونده‌هایی که در سال های اخیر در محاکم قضایی در حال رسیدگی بوده اند، مشاهده شده است که متهم در طول روند دادرسی پرونده و در طی جلسات رسیدگی در دادگاه حضور نیافته است. در چنین مواردی روند دادرسی پرونده ها به تعویق می افتد و نتایج حاضر نشدن در دادگاه به ضرر خود متهم خواهد بود.

در صورت عدم حضور متهم در اولین مرحله دادرسی، طبق قانون از طرف محاکم قضایی، مواردی همچون: تاریخ رسیدگی، نوع اتهام و… در یکی از روزنامه‌های محل وقوع دادگاه و یا روزنامه‌های کثیرالانتشار درج می‌شود و در صورت عدم هیچگونه اطلاعی از متهم، به صورت غیابی به جریان پرونده رسیدگی خواهد شد و رای دادگاه در نهایت صادر خواهد شد.

برخلاف تصور بسیاری از افراد مبنی بر اینکه ممکن است حاضر نشدن در دادگاه در جریان رسیدگی به پرونده به نفع آنان باشد، این موضوع صحت ندارد و بهتر است تا در تاریخ معین برای رسیدگی به جریان پرونده در دادگاه حاضر شوند.

خط پاسخگویی وکلای دادگستر : ۲۲۹۲۰۵۶۲-۰۲۱ (۲۰ خط ویژه)

نحوه رسیدگی با حاضر نشدن در دادگاه

توجه داشته باشید که در پروند های کیفری، اصل بر آن است که حقوق محکوم (بزهکار) باید به طور کامل رعایت شود و به دلیل متهم بودن او نباید حق دفاعیه و بیان حقایق را از او گرفت. همین موضوع نیز باعث شده است تا در صورت حاضر نشدن در دادگاه، از جانب قانون به او مهلت داده شود تا برای تکمیل روند دادرسی پرونده در محاکم قانونی حضور یابد و دفاعیات خود را ارائه دهد. توجه داشته باشید که این امکان نیز برای بزهکاران وجود دارد که به همراه وکیل تهران و یا وکلای دادگستری در شهرستان‌ها (به هر تعداد که بخواهد) برای تکمیل روند دادرسی به دادگاه ها مراجعه کند.

حکم غیابی

شاید برخی از بزهکاران با خود تصور کنند که می‌توانند با حاضر نشدن در دادگاه، خود را از مجازات قانون مصون نگاه دارن اما آنان بهتر است به این نکته توجه کنند که اگر با آگاهی از فرار خود و به علت فرار از مجازات گناهان، دست به این کار بزنند، قاضی پرونده می‌تواند با مشاهده ی مدارک و شواهد علنی حتی در صورت حاضر نشدن در دادگاه نیز حکم را به صورت غیابی صادر کند. روند دادرسی به پرونده‌ی متهمان در صورت حاضر نشدن در دادگاه به طور خلاصه به شرح زیر می‌باشد:

• عدم حضور متهم در دادگاه از طریق نشر آگهی به مرجع قضایی احضار می شود.
• در صورت حاضر نشدن در دادگاه و دفاع غیابی محکومیت می‌یابد.
•  حق دفاع وی پس از آگاهی از پرونده متشکله و رای صادره برای وی محفوظ است.

شاید اکنون این سوال برای شما مطرح شود که چگونه ممکن است در صورت عدم حضور در دادگاه، حق دفاع پس از صادر شدن رای برای او محفوظ باشد؟

در پاسخ به این سوال شما باید توجه داشته باشید که ارائه درخواست واخواهی یکی از بهترین راه حل های حقوقی در چنین مواقعی می‌باشد. در چنین شرایطی متهم می‌تواند پس از صادر شدن رای، از طریق دادنامه صادره، درخواست واخواهی کند. اصولاً در چنین مواقعی حق متهم برای دفاع از خود با تشکیل یک جلسه دیگر برای بازبینی و بررسی مجدد پرونده با توجه به دفاعیات متهم، انجام خواهد شد.

حاضر نشدن در دادگاه‌‌های مالی

در صورت حاضر نشدن در دادگاه و عدم دسترسی به متهم پرونده هایی که جنبه‌ی مالی دارند، مانند: رد مال، مصادره یا جزای نقدی و…که دسترسی به اموال محکوم علیه وجود داشته باشد، حکم به مرحله ی اجرا گذاشته خواهد شد.

در محکومیت‌های جسمانی از قبیل حبس، شلاق و … اعمال مجازات منوط به دسترسی به محکوم علیه است.

در موارد بسیاری مشاهده شده است که محکوم علیه اموال غیرمنقول به نام خود یا وجوه نقدی نزد بانک‌ها دارد اما حاضر به اجرای حکم نیست و اجرای احکام دادگستری فقط در صورت معرفی اموال به صورت دقیق (ذکر شماره حساب و بانک مورد نظر یا ذکر پلاک ثبتی مال غیرمنقول متعلق به محکوم علیه) توسط شاکی، اجرا خواهد شد.

چنانچه بانک مرکزی تمامی حساب‌ها و موجودی محکوم علیه را در تمامی شعب اعلام کند و سازمان ثبت، املاک ثبت شده را در اختیار اجرای احکام بگذارد، رسیدگی به دعاوی مالی بسیار راحت خواهد بود و در صورت عدم حضور در دادگاه نیز می‌توان رای نهایی را برای احقاق حقوق فرد بزه دیده، صادر کرد.

خط پاسخگویی وکلای دادگستر : ۲۲۹۲۰۵۶۲-۰۲۱ (۲۰ خط ویژه)

نکات مهم حاضر نشدن در دادگاه

با توجه به ماده ی ۱۸۰ قانون آیین دادرسی کیفری، در مورد روند حقوقی پرونده‌ها در صورت حاضر نشدن در دادگاه، باید به این نکته توجه داشته باشید که در رابطه با پرونده های مرتبط با حقوق الله، امکان رسیدگی غیابی وجود ندارد و بهتر است تا زمان حضور متهم در دادگاه صبر کرد اما در مورد پرونده های حق الناس به دلیل آنکه شخص بزه دیده (شاکی) ممکن است در صورت تاخیر در حضور فرد بزهکار، دچار ضرر و زیان شود، قانون توصیه کرده است که سریعاً با اعلام اطلاعات پرونده در روزنامه های کثیر الانتشار اطلاع رسانی همگانی شود و اگر مجددا متهم در دادگاه حضور نیافت می توان جلسه را برای صدور رای نهایی تشکیل داد.

نیاز به ادله کافی برای حکم غیابی

یکی دیگر از نکاتی که لازم است حتما به آن توجه داشته باشید آن است که در صورت حاضر نشدن در دادگاه، تنها در مواقعی می‌توان در جلسه غیابی حکم را صادر کرد که ادله‌ی کافی برای اثبات محکومیت و مجرم بودن متهم وجود داشته باشد. اگر اطلاعات پرونده و ادله ی لازم کافی نباشد و به دفاعیات متهم نیاز باشد، به هیچ عنوان نمی‌توان رای نهایی را صادر کرد.

با توجه به اصل اساسی و مهم حقوقی مسئولیت کیفری مجازات، مجازات کیفری تنها مخصوص به فرد بزهکار است و بی استناد به قاعده‌ی «لا تزر وازره وزر اخری»،  از لحاظ عقلی و شرعی نمی‌توان مجازات های کیفری افراد متهم را به شخص دیگری نسبت داد و او را به جای متهم مجازات کرد!

تنها در صورتی می‌توان مجازات های کیفری را به شخص دیگری غیر از خود مرتکب نسبت داد که فرد مرتکب در یکی از دسته بندی های زیر باشد:

• صغیری که توسط شخص دیگری به اجبار و اکراه، جرمی را مرتکب شود.
• مجنونی که خود علم به جرم نداشته باشد و فرد دیگری به او دستور ارتکاب جرم داده باشد.