اصطلاحات حقوقی در کنار اینکه معنای گسترده ای دارند، آثار حقوقی مختلفی را هم به دنبال خواهند داشت، بنابراین افراد باید قبل از متعهد شدن در برابر قراردادها و پذیرفتن عبارات حقوقی مشاوره دریافت کنند، و با آگاهی لازم وارد عمل شوند. وکالت بلاعزل یکی از مسائل حقوقی است که در حال حاضر عموم جامعه از آن استفاده می کنند مانند بخشیدن حق طلاق، اما ممکن است به طور کامل از آثار و پیامدهای آن مطلع نباشند، و با ناآگاهی دچار مشکلات حقوقی شوند.
قراردادهای زیادی در قالب وکالت بلاعزل تنظیم می شود، اما وکالتی بودن قرار دادن برای طرفین حقوق و تکالیف مربوط به خود را ایجاد می کند، و تنها تحت همین عنوان حقوقی کاربرد خواهد شد. در این مطلب به توضیحات حقوقی درباره ی عبارت وکالت بلاعزل پرداخته می شود.
خط پاسخگویی وکلای دادگستر : ۲۲۹۲۰۵۶۲-۰۲۱ (۲۰ خط ویژه)
تعریف وکالت بلاعزل
وکالت بلاعزل عقدی است که طی آن وکیل متعهد می شود که به انجام کاری بپردازد، و بر اساس این عقد موکل اجازه عزل وکیل، و وکیل امکان استعفا از وکالت را نخواهد داشت، اما برای آنکه وکالت به حالت بلاعزل در آید باید شرایطی گرد هم جمع شود.
به عبارت دیگر عقد وکالت می تواند به صورت جایز یا لازم باشد. عقد جایز عقدی است که طرفین هر زمان اراده کنند می توانند آن را فسخ نمایند و عقد لازم عقدی است که حق فسخ وجود ندارد و فقط با کمک خیارات یا قوانین مشخص می توان آن را از بین برد.
وکالت بلاعزل نیز باید به صورت عقد لازم باشد تا امکان فسخ آن از بین برود، در این صورت است که هیچ یک از طرفین امکان بر هم زدن آن را ندارند.
در ماده ۶۷۹ قانون مدنی آمده است که:
موکل میتواند هر وقت بخواهد وکیل را عزل کند مگر اینکه وکالت وکیل با عدم عزل در ضمن عقد لازمی شرط شده باشد.
با توجه به مواد قانونی و مطالب گفته شده به دو صورت می توان عقد وکالت بلاعزل را ایجاد کرد. در حالت اول قرارداد وکالت با شرایط قانونی نوشته می شود و در دفتر اسناد به ثبت رسمی می رسد.
حالت دوم آن است که طی عقد لازمی بلاعزل بودن وکالت شرط شود. مثلا طی عقد بیع، شرط وکالت بلاعزل می شود، که در این صورت تا زمانی که عقد اصلی پابرجاست، وکالت نیز برقرار است.
در چه مواردی وکالت بلاعزل کاربرد دارد؟
در خرید و فروش اموال منقول و غیر منقول وکالت بلاعزل می تواند به کار گرفته شود، و همانطور که گفته شد نکات حقوقی زیادی درباره ی این نوع از وکالت وجود دارد که افراد باید آن را در نظر بگیرند.
به طور مثال در نقل و انتقال اموال چنانچه موانع قانونی وجود داشته باشد و نتوان آن را به شکل رسمی معامله کرد، به صورت وکالتی به شخص دیگری انتقال می یابد. اما در تنظیم وکالت باید توجه داشت که آیا ضمن عقد بیع وکالت داده شده یا قرارداد وکالت بلاعزل مستقلا منعقد گردیده است.
اگر در ضمن عقد بیع باشد چنانچه موکل فوت شود، مالکیت بر مال همچنان باقی است و وکیل می تواند با حضور وراث در دفتر اسناد رسمی و امضا ایشان مال را تصاحب نماید. اما اگر نقل و انتقال فقط در قالب وکالت بلاعزل باشد با فوت موکل اثبات مالکیت با چالش های مختلفی رو به رو می شود.
در تمام موارد گفته شده اگر قبل از معاملات و تنظیم سند رسمی از مشاوره حقوقی استفاده شود، بسیاری از اختلافات حقوقی به وجود نخواهد آمد. وکیل متخصص افراد را راهنمایی می کند که در چه مواردی عنوان وکیل بلاعزل را بپذیرند، و شروط ضمن عقد و شرایط مندرج در چنین اسنادی چگونه نگارش شود.
وکالت بلاعزل در حق طلاق
در احوال شخصیه و حق و حقوق معنوی نیز وکالت به صورت بلاعزل کاربرد دارد. به طور مثال در هنگام تنظیم سند ازدواج میتوان حق طلاق را برای زن در نظر گرفت. به این معنی که شوهر به همسر خود وکالت در طلاق می دهد که در صورت جمع شرایط مد نظر این اجازه را دارد که راسا اقدام به طلاق کند، و چون این وکالت طی عقد جایزی مانند ازدواج شرط شده است، امکان برهم زدن آن وجود نخواهد داشت و به عبارت دیگر بلاعزل خواهد بود.
نکته ای که در این باره باید به آن توجه کرد آن است در ضمن عقد نکاح باید وکالت در طلاق به زن داده شود، و چنانچه مرد به تنظیم قرارداد در آینده متعهد گردد باید بعد از عقد زوجین در دفتر اسناد رسمی حاضر شوند و سند وکالت را به طور جداگانه منعقد کنند.
در این صورت اگر مرد به تعهد خود عمل نکند، زن فقط میتواند الزام وی را از دادگاه بخواهد اما هنوز حقی در طلاق برای او ایجاد نشده و عملا آوردن چنین شرطی در ضمن عقد ازدواج بی اثر خواهد شد. بنابراین در تهیه اسناد و تنظیم وکالت بلاعزل باید دقت داشت و از مشاوره حقوقی برای نگارش چنین اسنادی کمک گرفت.
نکات مهم درباره وکالت دادن
درباره تنظیم سند وکالت بلاعزل نکات بسیاری وجود دارد که در زیر به برخی از آنها اشاره خواهد شد.
نکته اول: چنانچه وکالت در نقل و انتقال اموال می باشد، بهتر است قبل از امضا سند وکالت به صورت بلاعزل، مبایعه نامه یا سند عادی فروش اموال تهیه شود، زیرا فقط در این صورت وکیل می تواند ادعای مالکیت بر مال را داشته باشد.
نکته دوم: مدت چنین وکالتی باید محدود باشد، و وکیل در اسرع وقت برای انتقال سند رسمی، یا انجام امر مورد نظر اقدام کند.
نکته سوم: مورد وکالت بلاعزل باید محدود باشد، چه بسا برخی افراد با نا آگاهی طی چنین وکالتی تمام اموال خود را به دیگری واگذار می کنند، و اختیار تمام امور را از دست می دهند.
ثبت ديدگاه