مجازات سقط جنین یا انداختن بچه در قانون چیست؟

شما در هیچ کدام از قوانین جزایی ایران، چه پیش از انقلاب اسلامی و چه پس از آن، تعریف  دقیقی از سقط جنین نخواهید یافت. اما در ماده های قانونی ارائه شده در قانون مجازات، می توانید با مجازات آن بصورت کلی آشنا شوید. 

از نظر قانونی هرگونه عمل مجرمانه ای که منجر به ایجاد وقفه در سیر طبیعی بارداری گردد، یا منجر به از بین رفتن قابلیت حیات جنین بیرون و درون رحم گردد، سقط جنین می گویند. این عمل مجرمانه مسلماً مجازاتی را نیز با خود به همراه خواهد داشت.

پیش از این که به مواد قانونی و مجازات های بیان شده در خصوص سقط جنین اشاره نماییم، بهتر است بدانیم این جرم در اصل چگونه جرم انگاری می شود.

خط پاسخگویی وکلای دادگستر : ۲۲۹۲۰۵۶۲ – ۰۲۱ (۲۰ خط ویژه)

جرم انگاری سقط جنین در قانون مجازات اسلامی 

قانون مجازات اسلامی سقط جنین را عملی مجرمانه انگاشته و مجازات سقط جنین را در ماده های قانونی تعیین نموده است. نخستین بار در سال 1376 فتوایی توسط رهبری در خصوص اجازه سقط جنین صادر گردید. از ان پس در سال 1381 فهرستی تهیه نمودند و موارد مجاز به سقط جنین در آن فهرست بیان گردید. 

در نهایت نیز در سال 1384 ماده واحده ای در خصوص سقط جنین به تصویب مجلس رسید که این قانون در حال حاضر نیز در کشور اجرا می گردد. طبق این قانون افرادی خاص می توانند اقدام به سقط نمایند و مشمول مجازات آن نمی شوند. 

طبق قانون سقط درمانی باید با تشخیص و تایید پزشکی قانونی و سه پزشک متخصص انجام شود. در حالتی که جنین دارای بیماری بوده که پس از تولد برای خود و والدین ایجاد مشکل خواهد نمود. یا این که رشد جنین برای سلامت مادر تهدید به شمار می رود.

البته این نوع سقط که مجازات سقط جنین را در بر نمی گیرد، پیش از 4 ماه و 10 روز بودن جنین، به رضایت همسر مجاز است. در این حالت پزشک سقط کننده، هیچ گونه مسئولیتی را در قبال آن بر عهده نخواهد داشت. البته اگر بخواهید به صورت وسیع در مورد شرایط سقط  اطلاعات کسب نمایید، می توانید با مشاوره حقوقی تلفنی تماس برقرار نموده، و هر آنچه مد نظرتان است از وکلا و مشاوران بپرسید.  

اما در صورتی که سقط به صورت عمدی انجام شده باشد، قانونگذار مجازات سقط جنین را هم به صورت تعزیری و هم به صورت پرداخت دیه مشخص نموده است. یعنی در صورتی که شخصی به صورت عمد منجر به سقط شود، باید علاوه بر تعزیر، دیه جنین را نیز بپردازد.

میزان دیه جنین سقط شده

طبق قانون مجازات اسلامی، تعیین مقدار دیه پرداختی به جنین بر حسب مراحل رشد جنینی مشخص می شود. این میزان دیه پیش از دمیدن روح در جنین و پس از آن متفاوت خواهد بود.

تعیین دیه در مجازات سقط جنین چهار ماه تمام، پس از دمیدن روح، به این صورت است که این جنین در حکم یک مسلمان آزاد شناخته شده، و دیه او نیز کامل است. در صورتی که جنین دختر باشد، دیه او نصف دیه جنین پسر خواهد بود.

اما در مواردی که جنین هنوز به 4 ماه تمام نرسیده است، می توانیم مجازات  و دیه را به موارد مختلف دسته بندی نماییم از جمله:

نطفه

جنین تا 40 روز نطفه است و دیه ان دو صدم دیه کامل می باشد.

علقه یا خون بسته

تا 40 روز دوم، دیه این جنین چهار صدم دیه کامل است.

مضغه یا پاره گوشت

تا 40 روز سوم، مجازات سقط جنین و دیه آن شش صدم دیه کامل می باشد.

استخوان یا عظام

جنینی که در 12 هفتگی از رشد خود به سر می برد را گویند. میزان دیه آن هشت صدم دیه کامل است.

دیه جنین کاملی که روح ندارد

جنین بعد از 16 هفتگی تقریبا کامل می باشد. اما روح در آن دمیده نشده است. در این حالت، مجازات دیه ای معادل یک دهم دیه کامل را در بر خواهد داشت.

مجازات سقط جنین توسط مادر

سقط جنین ممکن است به روش های مختلف صورت پذیرد. از جمله متداول ترین روش ها، سقط توسط مادر است. طبق ماده 718 قانون مجازات اسلامی، هرگاه زنی، در هر مرحله ای از رشد، جنین خود را به عمد، شبه عمد، یا خطا از بین ببرد، محکوم به پرداخت دیه است. طبق این ماده، مجازات را برای مادر فقط پرداخت دیه به پدر بیان نموده است. نه حبس، نه جریمه و نه دیگر مجازات های تعزیری.

مجازات معاونت در انداختن بچه

تمامی افرادی که در سقط جنین دست داشته باشند، از جمله پزشک، ماما، یا هر فرد عادی دیگر، به عنوان معاون در جرم شناخته شده، و مجازات سقط مشمول ایشان نیز می شود. به نوعی دیگر افرادی که با هر روشی، روند سقط  را سرعت بخشند، حال چه با آموزش های مختلف، چه با داروهای مختلف و …، معاون در جرم سقط  خواهند بود. اما باید خاطر نشان نماییم، که در این مورد افراد به دو دسته کلی تقسیم می شوند. افرادی که عادی هستند و در سقط  دست دارند و افرادی که در حرفه های پزشکی، مامایی، و نظایر آن شاغل هستند. از این رو قانون برای دسته دوم مجازات سقط سنگینی تعیین نموده است. 

زیرا این دسته از افراد به دلیل داشتن حرفه تخصصی و مسئولیت بیشتر شغلی، از وظیفه بیشتری نیز برخوردار می باشند. طبق قانون مجازات اسلامی اگر فرد عادی در سقط جنین دخالت داشته باشد، علاوه بر پرداخت دیه، به حبس از سه ماه تا 6 ماه نیز محکوم می گردد. 

در صورتی که مجازات سقط  برای افرادی که پزشک هستند، سنگین‌تر بوده و ایشان علاوه بر پرداخت دیه، به حبس از دو سال تا پنج سال نیز محکوم خواهند شد. در اصل حداقل مجازاتی که برای پزشک معاون در جرم سقطجنین می توان مقرر نمود، حبس دو سال است. 

افرادی نیز هستند که طبق قانون با آزار زن حامله، منجر به سقط می شوند. این افراد نیز طبق ماده 622 قانون مجازات اسلامی، علاوه بر قصاص یا دیه، به حبس از یک تا سه سال نیز محکوم خواهند شد.