چک امانت یکی از ابزارهای تضمینی از جنبه عرف محسوب می شود که دارای ابهامات زیادی است. یکی از این ابهامات این است که آیا این چک همان چک تضمینی است و یا از نظر قانونی تفاوت هایی بین آن ها وجود دارد؟
به طور کلی چک امانت یا چک تضمینی به عنوان یک ابزار ضمانت در قرارداد محسوب می شود. این ضمانت از این جهت اهمیت دارد که طرف صادر کننده چک امانت یا ضمانت، نسبت به انجام تعهدات خود در قرارداد پایبند باشد. در صورتی که این اتفاق رخ ندهد و تعهدات به خوبی عمل نشود طرف دریافت کننده چک می تواند آن را به اجرا بگذارد تا به نوعی این مسئله باعث جبران خسارت شود.
در عمل این چک کارکردی برابر با چک امانی دارد. یعنی این چک تنها در صورتی قابل وصول است که طرف صادر کننده تعهدات خود را انجام نداده باشد و یا در انجام آن کوتاهی کرده باشد. اصولا در مورد چک تضمینی بانک ها تنها با دستور مراجع قضایی امکان وصول چک را دارند.
همچنین همانطور که در چک تضمینی باید عنوان “ضمانت” قید می شد، در این چک نیز عنوان “امانی” اهمیت دارد. همین ذکر عنوان باعث می شود که برخی تفاوت ها میان چک عادی و این چک ها ایجاد شود. از طرف دیگر این چک ها باید در وجه شخص نوشته شود تا از نظر قانونی به عنوان چک تضمینی یا امانی مورد بررسی قرار بگیرد. بهتر است در قراردادها نیز شماره چک و عنوان آن به طور کامل ذکر شود تا در اختلاف ها بتوان به این قرارداد رجوع کرد.
خط پاسخگویی وکلای دادگستر : ۲۲۹۲۰۵۶۲-۰۲۱ (۲۰ خط ویژه)
چک امانت در قانون
مسئله ای که وجود دارد این است که عملا چک امانت در قانون کاملا متفاوت از چک تضمینی است. در واقع قانون در مورد چک امانی هیچ حرفی نزده است و صرفا می توان از روی عنوان “امانت” این تفاوت را تشخیص داد.
اگر بخواهیم دقیق تر صحبت کنیم از سال ۱۳۷۲ قانونگذار در ماده ۱۳ قانون اصلاح چک برای صادر کننده چک تضمینی که فاقد اعتبار کافی باشد محکومیت های کیفری مانند حبس در نظر گرفته است. از این رو صادرکنندگان چک برای گریز از این بند قانون سعی کردند به جای عنوان “ضمانت” از عنوان “امانت” استفاده کنند.
اما “امانت” در قانون مفهومی کاملا متفاوت از ضمانت است. در این مفهوم صاحب امانت هر زمان که بخواهد می تواند مال یا همان چک خود را از امین بگیرد و هیچ شرطی مبنی بر بازگشت آن وجود ندارد. یعنی اگر چکی تحت عنوان امانت به طرف دیگر قرارداد داده شود نه تنها وجه ضمانت ندارد، بلکه در هر زمان قابل استرداد است. از این رو هر اقدام از جمله وصول چک می‌تواند در حکم خیانت در امانت باشد.
اما این وجود از نظر عرف چک امانت جنبه ضمانت دارد و همین مسئله باعث شده است که این نوع چک در جامعه وجه بالایی داشته باشد.
تفاوت چک امانی و ضمانت
چک امانت از نظر عرف همان چک ضمانت است و باید همان کارکرد را داشته باشد. اما تفاوت این دو زمانی دیده می شود که طرفین بر اساس اختلافی سراغ مراجع قضایی بروند. در این حالت کاملا مشخص می شود که این نوع چک و چک ضمانت کاملاً متفاوت هستند.
در مورد چک امانت ابهامات مختلفی وجود دارد. اگر مراجع قضایی بخواهد به نظر عرف احترام بگذارد (که در برخی موارد این چنین است) چک امانت برابر با چک ضمانت است و اقدام به وصول چک خیانت در امانت محسوب نمی شود. به خصوص این که اگر چک در وجه حامل صادر شده باشد. اما اگر دادگاه یا وکلا بخواهند به عنوان “امانت” اتکا داشته باشند داستان کمی پیچیده تر می شود.
همین مسائل باعث شده است که عملا قانون چک اصلاحات کلی داشته باشد. بر اساس قانون جدید چک و صدور دسته چک های صیادی امکان صدور این چنین چک هایی وجود ندارد و عملا این ابهامات به طور کلی از مسئله چک به عنوان یک سند رسمی تجاری حذف شده است. به طور مثال شما دیگر نمی توانید در این چک ها از وجه حامل استفاده کنید و حتما باید چک در وجه یک شخص مشخص صادر شده باشد و دریافت کننده چک نیز باید اطلاعات آن را در سامانه ای ثبت کند. به نظر می رسد که این دست از قوانین کم کم می تواند شاکله ای درست به وضعیت نه چندان جالب انواع چک های امانی و تضامنی در جامعه و مراجع قضایی بدهد.
توجه داشته باشید که در مورد این نوع چک بهتر است اطلاعات چک و تعهدات به طور کامل در متن قرارداد ذکر شود تا هیچ مشکلی در این زمینه ایجاد نشود. این گونه اطلاعات می تواند به عنوان یک سند قوی در مراجع قضایی مورد استناد قرار بگیرد.
ثبت ديدگاه