5/5 - (1 امتیاز)

سالهاست که به کرات کلمه اختلاس از اموال عمومی را می شنویم. اما باید بگوییم بسیاری از ما نمی دانیم در اصل جرم اختلاس چیست و قانون برای آن چه مجازاتی در نظر گرفته است. در یک تعریف عامیانه باید بگوییم منظور از اختلاس، تعدی به اموال عمومی و دولتی، توسط کارکنان دولت و مراکز وابسته به دولت است.

یکی از جرایم سنگینی که متاسفانه با این که هم دولت و هم ملت  را تهدید می کند، اما بسیاری از افراد بی پروایانه اقدام به اختلاس می کنند. قانون گذار برای این که از جرم اختلاس پیشگیری نماید و از اموال و سرمایه های دولت محافظت کند برای این جرم، مجازاتی را تعیین نموده است.

می توانیم جرم اختلاس را یکی از جرایم مالی و غیر قابل گذشت به شمار آوریم که در دادگاه های عمومی و دادسرا به آن رسیدگی می شود. قانون گذار در اصل 49 قانون اساسی دولت را موظف کرده است، تا تمامی این ثروت هایی که از طریق اختلاس جمع شده اند را به نفع دولت مصادره کند. یا این که آنها را به صاحب حق، عودت نماید.

این اصل و ماده های 5 و 6 قانون مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری، در سال 1364 به تصویب شورا و به تایید مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز رسید. 

خط پاسخگویی وکلای دادگستر : ۲۲۹۲۰۵۶۲ – ۰۲۱ (۲۰ خط ویژه)

تفاوت خیانت در امانت و اختلاس

برخی از افراد برای این که درمورد مسائل حقوقی اطلاعاتی را به دست آورند، به سراغ بهترین وکیل تهران یا بهترین وکلایی می روند که در این زمینه پرونده‌های مهمی داشته اند تا تمامی ابهامات خود را در خصوص جرم اختلاس برطرف کنند. ما در این مطلب چند نکته مهم را در خصوص تفاوت خیانت در امانت و اختلاس بیان می کنیم.

یک نکته مهمی که می توانیم در خصوص جرم اختلاس و خیانت در امانت بیان کنیم، این است که در اصل تصرف غیر قانونی مال دیگری و خیانت در امانت، از جمله جرایمی هستند که به اختلاس شباهت دارند. اما زمانی که یک مامور دولتی، قصد تملک در اموال دولتی را نداشته باشد، به عنوان مختلس شناخته نمی شود، بلکه این فرد به جرم تصرف غیر قانونی مال محکوم می شود. در صورتی که در جرم خیانت در امانت لزومی ندارد که فرد خیانتکار حتما مامور دولت باشد. اما در جرم اختلاس این امر الزامی است. 

جرم اختلاس

عناصر تشکیل دهنده جرم اختلاس

سه عنصر مهم در هر نوع جرمی وجود دارد. آن هم عنصر مادی، معنوی و قانونی می باشد. حال باید بدانیم در اختلاس هر یک از این عناصر چه هستند. منظور از عنصر مادی در جرم اختلاس تصرف و تصاحب مال دولتی، توسط مامور دولت که این مال به او سپرده شده است. 

عنصر قانونی این جرم را نیز می توانیم در ماده های 5 و 6 قانون مبارزه با مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری مشاهده کنیم. در انتها نیز عنصر معنوی جرم اختلاس وجود دارد که باید عمل ارتکابی کارمند برای تصرف در اموال عمومی، با سوءنیت همراه بوده باشد. 

معمولا موضوع جرم اختلاس را اموال منقول بیان می کنند. در صورتی که بسیاری از افراد با این سوال مواجه هستند که آیا اموال غیر منقول نیز مشمول این جرم میباشد، یا خیر؟

مجازات تعیین شده برای اختلاس گر یا مختلس

همانطور که در ماده 5 قانون تشدید بیان شده است، اگر یک مامور یا کارمند دولتی که اموال به دست وی سپرده شده است، اموال را به نفع خود مصادره و تصرف کند، مختلس نامیده می شود و طبق قانون مجازات خواهد شد. 

طبق قانون در صورتی که فرد مجرم به میزان 50 هزار ریال اختلاس کند، مرتکب به 6 ماه تا 3 سال حبس و 6 ماه تا 3 سال انفصال موقت از مشاغل دولتی محکوم خواهد شد. در صورتی که این میزان اختلاس بیش از 50 هزار ریال باشد، مختلس به انفصال دائم از خدمات دولتی، حبس از 2 تا 10 سال و در برخی موارد نیز به رد مال اختلاس شده و جزای نقدی نیز محکوم خواهد شد. 

ماده 5 قانون تشدید در خصوص جرم اختلاس دو تبصره دارد. طبق تبصره 1: در صورتی که مجرم به صورت عمد اقدام به اتلاف مال نماید، به اختلاس محکوم شده و ضامن مال تلف شده نیز خواهد بود.

تبصره 2: در صورتی که عمل جرم اختلاس با جعل اسناد و مدارک و … همراه باشد، مرتکب به 2 تا 5 سال حبس و یک تا 5 سال انفصال موقت از خدمات دولتی محکوم خواهد شد. اما در صورتی که با این شرایط مجرم به اختلاس بیش از 50 هزار ریال اقدام کند، از خدمات دولتی به صورت دائم محروم گردیده و به حبس نیز محکوم می شود.

در این مورد باید خاطر نشان نماییم که علاوه بر انفصال و حبس، مجرم باید مال مورد اختلاس را رد نموده و دو برابر مبلغ آن را نیز جزای نقدی به دولت بپردازد. 

میزان مجازات کارمندان و مستخدمین دولت

در صورتی که یکی از مستخدمین دولت، اقدام به جرم اختلاس نماید علاوه بر مجازات های بیان شده، اگر مدیر کل باشد یا در سمتی بالاتر از آن قرار داشته باشد، به صورت دائم از خدمات دولتی محروم می گردد. اما در صورتی که این مستخدم، در مرتبه ای پایین تر قرار داشته باشد، تنها به 6 ماه تا 3 سال انفصال موقت از خدمات عمومی محکوم خواهد گردید. 

طبق ماده 7 قانون تشدید، مختلس از تاریخی صدور حکم کیفرخواست، دیگر قادر به ادامه اشتغال نخواهد بود و معلق می شود. دادسرا نیز در این زمینه مکلف است کیفرخواست را به اداره یا سازمان مربوطه اعلام نماید. در صورتی که متهم به جرم اختلاس برائت حاصل نماید، ایامی که در تعلیق به سر برده است، جزو خدمات او محسوب شده و مزایا و حقوق آن مدت را دریافت خواهد نمود.

اموال دولتی مورد اختلاس چه هستند؟

بسیاری با این سوال درگیر هستند، که اصلا اموال دولتی چه اموالی می باشند؟ طبق نظریه اداره حقوقی، تمامی اموالی که از بودجه عمومی کل کشور تهیه شوند و در اختیار شرکت های دولتی، شورای نگهبان و قوای سه گانه قرار گیرد، جزو اموال دولتی محسوب می شوند. 

با این تفاسیر اگر کارمند دولتی، گچ یا درب و … که متعلق به اموال دولت است را در خانه خود نصب نماید، مرتکب جرم اختلاس گردیده است نه تصرف غیر قانونی. پس به مجازات اختلاس محکومی خواهد شد.