مجازات هایی که در قانون مشخص شده است، دسته بندی مختلفی دارد، و حبس تعزیری جزو انواع مجازات هایی است که در قانون برای تأدیب افراد و پیشگیری از جرم مشخص گردیده است. مجازات ها می تواند به مجازات های حدی و تعزیری تقسیم بندی شود، مجازات حدی به مواردی اشاره دارد که از طرف شارع مقدس تعیین شده، و قاضی دادگاه دخالتی در کیفیت و نحوه اجرای آن نخواهد داشت.
مجازات های حدی معمولا در برابر جرایم سنگین پیش بینی شده و هدف از تعیین آن بیشتر حالت بازدارندگی از اعمال خلاف شرع و ارزش های انسانی بوده است، اما شرایط مجازات های تعزیری و از جمله حبس تعزیری بسیار متفاوت خواهد بود که در زیر به آن اشاره می شود.
خط پاسخگویی وکلای دادگستر : ۲۲۹۲۰۵۶۲-۰۲۱ (۲۰ خط ویژه)
حبس تعزیری چیست؟
قبل از آنکه بخواهیم حبس تعزیری را تعریف کنیم باید به معنای تعزیر به پردازیم. در یک تعریف کلی گفته شد که مجازات تعزیری توسط قانونگذار تعیین می شود، و همین مورد اصلی ترین وجه تمایز مجازات تعزیری و مجازات حدی است، به عبارت دیگر تعزیر مقرراتی است که به تصویب مقنن می رسد، اما حدود از طرف شارع مقدس تعیین شده، در تعزیرات دست قاضی برای تعیین نوع مجازات و کیفیت اجرای آن باز خواهد بود. همچنین در هنگام اجرای مجازات تعزیری از جمله حبس تعزیری امکان تخفیف وجود دارد.
در ماده ۱۸ قانون مجازات اسلامی آمده است که:
تعزیر مجازاتی است که مشمول عنوان حد، قصاص یا دیه نیست و به موجب قانون در موارد ارتکاب محرمات شرعی یا نقض مقررات حکومتی تعیین و اعمال می گردد. نوع، مقدار، کیفیت اجراء و مقررات مربوط به تخفیف، تعلیق، سقوط و سایر احکام تعزیر به موجب قانون تعیین می شود.
با روشن شدن معنای تعزیر باید گفت، حبس تعزیری، مدت زمان مشخصی است که مجرم با نظر دادگاه باید در زندان سپری کند، و این این زمانی از اولین روزی که فرد وارد زندان می شود آغاز خواهد شد.
مجازات های تعزیری چگونه تعیین می شود؟
در ادامه ماده ۱۸ قانون مجازات اسلامی قانونگذار ملاک هایی که قاضی برای تعیین مجازات تعزیری در نظر میگیرد را مشخص می کند، و بیان می دارد که با توجه به چنین مواردی مجازات هایی مانند شلاق، جزای نقدی، حبس تعزیری و… صادر خواهد شد.
دادگاه در صدور حکم تعزیری، با رعایت مقررات قانونی، موارد زیر را مورد توجه قرار میدهد:
الف) انگیزه مرتکب و وضعیت ذهنی و روانی وی حین ارتکاب جرم
ب) شیوه ارتکاب جرم، گستره نقض وظیفه و نتایج زیانبار آن
پ) اقدامات مرتکب پس از ارتکاب جرم
ت) سوابق و وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی مرتکب و تاثیر تعزیر بر وی
درجه بندی مجازات های تعزیری به چه معنی است؟
با توجه به اینکه قانونگذار در تعیین مجازات حبس تعزیری و سایر اقدامات تعزیری شخصیت متهم، سابق وی، انگیزه، شرایط وقوع جرم را در نظر میگیرد و به عبارتی دیگر این هدف را دنبال می کند که مجازات ها شخصی سازی شود، نوع مجازات ها را درجه بندی کرده، درجاتی از یک تا هشت، که یک شدیدترین درجه بوده و بالاترین میزان حبس تعزیری، و جزای نقدی و شلاق را بیان می کند، و هشت خفیف ترین نوع مجازات های گفته شده می باشد.
تخفیف در مجازات های تعزیری چگونه انجام می شود؟
همانطور که گفته شد دست قاضی در تعیین مجازات های حبس تعزیری باز می باشد و پس از صدور حکم امکان تقاضا تخفیف و اعمال جهات تخفیف از سوی وکیل مجرم وجود دارد.
در سه حالت کلی قانونگذار تعویق، تعلیق و مجازات های جایگزین را برای حبس تعزیری در نظر گرفته است، که مجرم می تواند از این امکان استفاده کند، و با داشتن شرایط لازم مجازات حبس تخفیف یابد.
تعلیق مجازات حبس تعزیری
در ماده ۴۶ قانون مجازات اسلامی شرایط تعلیق مجازات ها آمده است. بر اساس این ماده تنها در مجازات حبس تعزیری درجه سه تا هشت امکان تعلیق تمام یا قسمتی از مجازات به مدت یک تا پنج سال وجود دارد. در حالت تعلیق مجازات حبس معلق می ماند، و رفتار مجرم در این مدت ارزیابی می شود چنانچه حسن رفتار داشته باشد، از تحمل حبس معاف می شود.
همچنین در این ماده آمده که بعد از گذراندن یک سوم مجازات ها شخص مجرم یا دادستان یا قاضی اجرای احکام می توانند تقاضای تعلیق مجازات ها را داشته باشند.
مجازات های جایگزین حبس تعزیری
در ماده ۶۴ قانون مجازات اسلامی آمده است که در صورتی که میزان حبس یک سال یا کمتر باشد، با بررسی شرایط متهم، سابقه وی، شرایط وقوع جرم و… مجازات ها جایگزین خواهد شد و ممکن است به جزای نقدی یا انجام خدمات عمومی تبدیل شود.
ماده ۶۴ قانون مجازات اسلامی بیان می کند:
خدمات عمومی رایگان، جزای نقدی، جزای نقدی روزانه و محرومیت از حقوق اجتماعی است که در صورت گذشت شاکی و وجود جهات تخفیف با ملاحظه نوع جرم و کیفیت ارتکاب آن، آثار ناشی از جرم، سن، مهارت، وضعیت، شخصیت و سابقه مجرم، وضعیت بزه دیده و سایر اوضاع و احوال، تعیین و اجراء می شود.
آیا مجازات حبس تعزیری قابل خریدن است؟
خریدن مجازات حبس تعزیری اصلاح غلطی است که در بین عوام رواج پیدا کرده است. در واقع باید گفت در مجازات های تعزیری خفیف و با درجه پایین امکان جایگزین شدن مجازات حبس تعزیری به جزای نقدی وجود دارد، با این فرض که جزای نقدی نیز از نظر قانونگذار نوعی تنبیه به حساب می آید و شخص می تواند مجازات خود را از حبس به جزای نقدی تبدیل کند، اما چنین امکانی تنها در برخی مواقع و با نظر دادگاه وجود خواهد داشت. با دریافت مشاوره حقوقی آنلاین می توانید اطلاعات بیشتری در این زمینه کسب نمایید.
عالی است سپاسگزارم