منظور از حق ملاقات نوه چیست؟ مستند قانونی این حق کدام است؟ حق ملاقات نوه و حق ملاقات با فرزند چه تفاوت ها و شباهت هایی با یکدیگر دارند؟ در چه مواردی می توان حق دیدن نوه برای پدربزرگ یا مادربزرگ را سلب نمود؟ چه شرایطی برای استفاده از این حق وجود دارد؟ آیا امکان شکایت برای عدم اجازه والدین جهت عدم ملاقات فرزندشان با پدربزرگ یا مادربزرگ وجود دارد؟
در واقع خانواده تنها محدود به پدر و مادر نمی شود و کودکان با پدربزرگان و مادربزرگان خود نیز رابطه عاطفی محکمی دارند. به همین دلیل ممکن است سوالات حقوقی گوناگونی پیرامون حق ملاقات و مدت زمان آن برای افراد به وجود آید که به مهمترین آنها در ابتدای نوشته اشاره داشتیم.
منظور از حق ملاقات نوه چیست و مستندات قانونی آن کدام است؟
در ابتدا بایستی ببینیم که منظور از حق ملاقات نوه چیست و چه مستندات قانونی برای آن وجود دارد؟ در واقع حق ملاقات یکی از حقوقی است که قانونگذار با توجه به نهاد مهم خانواده برای پدربزرگان و مادربزرگان در نظر گرفته است. این حق بدان معناست که پدربزرگان و مادربزرگان این اجازه را دارند که به طور مستمر و منظم با نوه خود حتی پس از جدایی والدین آنها ملاقات داشته باشند.
اولین مستند قانونی حق ملاقات با نوه، ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی است. البته بایستی بگوییم این ماده، صراحتا به حق ملاقات والدین با فرزند اشاره دارد نه حق ملاقات با نوه.
با این حال می توان به طور ضمنی حق ملاقات نوه را نیز از آن استنباط نمود. به عنوان مثال، شخص «الف» فرزندی است که پدر و مادرش یعنی شخص «ب» و «ج» از یکدیگر طلاق گرفته اند. حال از آنجایی که خود شخص «ب» و «ج» فرزندان پدر و مادرشان یعنی شخص «د» و «ت» هستند، این اشخاص نیز به طور ضمنی حق ملاقات با فرزند فرزندانشان را دارند. از طرفی ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده نیز امکان ملاقات فرزند با سایر بستگان نظیر پدربزرگ و مادربزرگ را نیز در نظر گرفته است. این ماده صراحتاً به حق ملاقات پدربزرگ و مادربزرگ اشاره دارد.
تفاوت حق دیدن پدربزرگ و مادربزرگ و حق ملاقات با فرزند
حق ملاقات نوه و حق ملاقات فرزند، دو حق جداگانه هستند که دارای تفاوت های زیر می باشند:
- تعیین زمان و مکان ملاقات با فرزند به عهده والدین است. در حالی که دادگاه برای تعیین زمان و مکان ملاقات با نوه تصمیم گیری می کند.
- حق ملاقات با نوه دارای محدودیت سنی نیست و پدربزرگان و مادربزرگان می توانند حتی در سنین بالاتر از سن بلوغ نیز با نوه خود ملاقات داشته باشند. در حالی که ملاقات با فرزند تنها تا سن بلوغ ادامه خواهد داشت.
- مدت زمان ملاقات با نوه از مدت زمان ملاقات با فرزند کمتر است.
- حق ملاقات با فرزند به صورت صریح در قانون مدنی ذکر شده در حالی که حق ملاقات نوه به صورت ضمنی از آن استنباط می شود.
شباهت های ملاقات نوه و ملاقات با فرزند
علی رغم تفاوت هایی که پیرامون حق ملاقات نوه و حق ملاقات فرزند ذکر شد، این دو حق با یکدیگر شباهت هایی نیز دارند. از جمله این شباهت ها می توان به موارد زیر اشاره داشت:
- هدف قانونگذار از شناسایی هر دو حق، حفظ روابط خانوادگی و روابط عاطفی پیرامون آن می باشد.
- به هر دو حق در قانون مدنی و قانون حمایت خانواده اشاره شده است.
شرایط استفاده از حق دیدن نوه
قانونگذار حق ملاقات با نوه را برای پدربزرگان و مادربزرگان در نظر گرفته است. با این حال به صورت بی قید و شرط نمی توان از این حق استفاده نمود. از جمله شرایط استفاده از حق ملاقات نوه می توان به موارد زیر اشاره داشت:
- سن نوه در زمان و مکان ملاقات با او نقش دارد. در سنین پایین بهتر است حتماً نزد والدین با او ملاقات کرد و این ملاقات به صورت مکرر و کوتاه باشد. در سنین بالاتر، نظر و تمایل نوه برای ملاقات با پدربزرگ یا مادربزرگ خود حائز اهمیت است.
- ملاقات با نوه نبایستی موجب آسیب روحی و عاطفی وی گردد.
والدین نمی توانند از حق ملاقات نوه توسط پدربزرگ و مادربزرگ جلوگیری کنند، مگر اینکه دلایل موجه خود را به دادگاه ارائه نمایند تا این نهاد پیرامون آن تصمیم گیری کند.
موارد سلب حق ملاقات چیست؟
همانطور که ذکر گردید، حق ملاقات نوه را نمی توان به صورت مطلق در نظر گرفت. در نتیجه در شرایطی می توان با صلاحدید دادگاه، این حق را از پدربزرگ و مادربزرگ سلب نمود. این شرایط عبارتند از:
- استفاده از این حق باعث آسیب به سلامت روحی و جسمانی نوه شود. این آسیب می تواند شامل، آزار و اذیت جسمی یا جنسی، ایجاد ترس و غیره باشد.
- پدربزرگ یا مادربزرگ از حق خود سوء استفاده کند. به عنوان مثال از پدر یا مادر نوه بدگویی کنند و سعی نمایند مغز وی را شستشو دهند.
- پدربزرگ یا مادربزرگ صلاحیت اخلاقی نداشته باشند. از جمله مصادیق عدم صلاحیت اخلاقی می توان به استفاده از مواد مخدر و اشتهار به فساد اشاره داشت.
مراحل تقاضای ملاقات نوه
در قسمت های ابتدایی این نوشته، ذکر گردید که حق ملاقات با نوه، توسط قانونگذار در نظر گرفته شده است. در نتیجه هیچکسی حتی پدر و مادر نوه نیز نمی توانند از این حق، مگر به دلایلی که در قسمت قبلی ذکر شد، جلوگیری کنند. با این حال اگر از استفاده از حق ملاقات جلوگیری شد، پدربزرگ یا مادربزرگ باید مراحل زیر را طی کند:
- در اولین گام، بایستی یک دادخواست تقاضای ملاقات با نوه تنظیم نمایید. این دادخواست بهتر است توسط یک وکیل حضانت و خانواده مجرب و متخصص تنظیم شود.
- این دادخواست باید به طرفیت شخصی که حضانت را دارد، تنظیم گردد.
- برای ثبت دادخواست بایستی به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید.
لازم به ذکر است که رسیدگی به پرونده های مربوط به حق ملاقات در صلاحیت دادگاه خانواده محل اقامت کودک خواهد بود.
