نحوه اعسار در پرداخت مهریه و شرایط آن

صداق یا مهریه، مالی است که زوج پس از عقد نکاح، موظف به پرداخت آن به زوجه می باشد. البته عقد بدون تعیین مهریه اشکالی ندارد. زیرا می توان پس از عقد نکاح، اقدام به تعیین مهریه نمود. حال باید بدانیم اعسار در پرداخت مهریه چیست و در چه مواقعی زوج طبق قانون حق اقساط بندی مهریه را خواهد داشت.

میزان قانونی مهریه چقدر است؟

اولین سوالی که برای عام و خاص پیش می آید، میزان قانونی مهریه است. مدتی در کشور مهریه های بالایی تعیین شد، که این مسئله باعث بروز مشکلات شدیدی در زندگی زناشویی زوجین گردید. بسیاری از زنان به دلیل بالا بودن میزان مهریه خود، اقدام به تنظیم دادخواست طلاق می نمودند، تا همسر خود را تحت فشار قرار دهند.

تا این که قانون برای مهریه، میزان خاصی را مشخص نمود. طبق قانون تا ۱۱۰ سکه از مهریه زوجه، توسط زوج قابل وصول است. البته با اعسار در پرداخت مهریه، قانون زوج را به بیش از پرداخت این میزان مجاب نخواهد کرد. 

این قانون بیشتر به منظور کاهش جمعیت کیفری زندان ها، به اجرا درآمد. زیرا با اجرای این قانون بیش از ۵۰۰۰ زندانی که به دلیل بالا بودن میزان مهریه، در زندان به سر می بردند، آزاد شدند. البته باید بگوییم در خواست اعسار، در صورت عدم توانایی واقعی مرد می باشد.

وگرنه مرد مکلف است دیگر میزان مهریه همسر خود را نیز بپردازد. در صورتی که زوجه ثابت کند، زوج ملاعت مالی داشته و قادر است بدون اعسار در پرداخت مهریه، مهریه ایشان را تمام و کمال پرداخت نماید.

حق حبس برای زوجه چیست؟

یکی از مهمترین حقوقی که در قانون برای زوجه تعیین شده است، حق حبس است. البته باید بگوییم حق حبس در عقد نکاح، ریشه ای فقهی داشته و در قانون به آن اشاره شده است. اعسار در پرداخت مهریه یعنی زوج باید اثبات کند که قادر به پرداخت تمام مهریه نمی باشد، و از این رو اقدام به اعسار در پرداخت مهریه نماید.

البته در صورت جهل زوجه و قسط بندی مهریه از سوی محاکم، اگر زوج اقدام به پرداخت اولین قسط مهریه نمود، حق حبس زوجه طبق قانون و شرع ساقط خواهد شد. که این مسئله با مصلحت جامعه سازگار می باشد.

زیرا طبق ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی، زن این حق را دارد که تا زمانی که مهریه خود را به صورت تمام، از همسر خود دریافت نکرده است، از انجام هر گونه وظایف زناشویی خود در قبال همسر، خودداری نماید. البته حق حبس تنها زمانی قابل اجراست، که زن هیچ گونه وظیفه ای را در مقابل همسر خود انجام نداده باشد.

طبق ماده ۱۰۸۶ قانون مدنی، اگر زن قبل از درخواست مهریه، اقدام به ایفای وظایف خود در قبال زوج نمود، دیگر قادر به استفاده از حق حبس خود نخواهد شد. اما حقی که برای مطالبه مهریه خود دارد، همچنان بر ایشان وجود خواهد داشت.

خط پاسخگویی وکلای دادگستر : ۲۲۹۲۰۵۶۲ – ۰۲۱ (۲۰ خط ویژه)

معسر کیست؟ و شرایط اعسار در پرداخت مهریه چیست؟

اولین سوالی که در خصوص شرایط و نحوه اعسار مهریه به ذهن خطور می کند، این است که درخواست اعساردر چه صورتی میسر است؟ یعنی چه زمان زوج می تواند از این حق برای پرداخت مهریه زوجه استفاده کند. 

مشاوره حقوقی تلفنی بهترین روش برای رسیدن به پاسخی مناسب در مورد شرایط و نحوه اعسار و تقسیط است. اما ما نیز در این مطلب به توضیح مختصری در این خصوص خواهیم پرداخت. 

طبق قانون معسر کسی است که به جز اموالی که جزء مستثنیات دین می باشد، مالی نداشته باشد. تا بتواند دیون خود را با آن پرداخت کند. این مستثنیات دین در ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، در ۷ مورد بیان شده است. که این مستثنیات عبارتند از: 

الف) کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی

ب) تلفن مورد نیاز

ج) ابزار کار کسبه، کشاورزان و… 

د) منزل مسکونی 

ه) اثاثیه مورد نیاز برای زندگی

و) آذوقه موجود به میزان احتیاج

ز) مبلغی که در ضمن عقد اجاره، هر ماه به موجر پرداخت می شود.

البته تمامی این موارد به صورت کامل در ماده ۲۴ قانون بیان شده است. اگر زوج علاوه بر این موارد، مال دیگری داشته باشد، نمی تواند اقدام به اعسار در پرداخت مهریه نماید. 

اعسار در پرداخت مهریه تنها در صورتی میسر است که معسر مالی نداشته باشد که دیون خود را با آن پرداخت نماید. 

نحوه قسط بندی مهریه به چه صورت است؟

در هیچ ماده قانونی، در مورد میزان و نحوه قسط بندی و اقساط مهریه مطلبی بیان نشده است. از این رو تمامی شرایط اعسار در پرداخت مهریه در اختیار قاضی قرار داده شده است. تنها کسی که می تواند با توجه به میزان مهریه، و شرایط مالی زوج، علاوه بر دفاعیات زوجه، اقدام به قسط بندی مهریه نماید، قاضی است.

از این رو به هیچ عنوان افراد به طور یکسان، اقدام به پرداخت اقساط مهریه نخواهند نمود. اعسار مالی در هر دادگاه خانواده، در هر پرونده و توسط هر قاضی به صورت متفاوت تعیین خواهد شد. حتی میزان توقیف حقوق برای مهریه هم کاملاً به نظر دادگاه بستگی دارد.

البته این نکته را به خاطر داشته باشید، که رای اعسار در پرداخت مهریه ظرف ۲۰ روز در دادگاه تجدید نظر استان قابل تجدید نظر خواهی می باشد. 

مراحل پیگیری عدم پرداخت قسط مهریه

برخی از مردان تصور می کنند، که پس از اعسار در پرداخت مهریه و پرداخت چند قسط، می توانند از ادامه پرداخت آن دست بردارند. اما باید بیان کنیم که طبق قانون، در صورت عدم پرداخت دین، مهریه از حالت اقساط بندی خارج شده، و به حالت «حال» در می آید. یعنی دین «حال» می شود. 

پس از آن مرد دیگر قادر به درخواست اعسار در پرداخت مهریه نخواهد بود و باید تمامی مهریه را به صورت نقد بپردازد. از طرف دیگر، زوج دیگر قادر نخواهد بود اقدام به قسط بندی مهریه زوجه نماید. 

زوجه می تواند در صورت عدم پرداخت قسط مهریه، عدم اجرای حکم را به صورت مکتوب به دادگاه اعلام نماید. با این کار، توسط دادگاه برای زوج اخطاریه ارسال خواهد شود. اگر زوج نسبت به این اخطاریه ها توجهی ننمود، حکم جلب زوج توسط دادگاه صادر خواهد شد.