زندگی زناشویی پر از چالش و تنش های مختلف است. از این رو احتمال بروز هر نوع دعوای زوجیت در این زندگی وجود دارد. اما برای مطرح کردن چنین دعاوی، ابتدا باید اثبات زوجیت توسط طرفین صورت پذیرد. پس از آن محاکم اقدام به رسیدگی شکایت زوجین علیه یکدیگر خواهند نمود. اصولا این دسته از دعاوی بسیار خاص و منحصر به فرد می باشند. پس باید مسائلی را در خصوص آنها بدانیم.
طبق ماده ۱۲۵۷ قانون مدنی و ماده ۱۹۷ قانون دادرسی مدنی، اگر شخصی نسبت به شخص دیگر دارای حقی باشد، باید آن را به اثبات رساند. دعاوی زوجیت نیز مشمول این قانون بوده و اثبات زوجیت برای طرح دعوای زوجیت لازم است. پس از طرح دعوا توسط هر یک از زوجین، زن و مرد باید مدارک و مستنداتی به دادگاه ارائه نمایند که رابطه زوجیت آنها را به اثبات برساند.
حال با این سوالات مواجه می شویم که اصلا اثبات زوجیت چه منفعتی می تواند برای زوجین داشته باشد؟ اصلا اثبات رابطه زوجیت چه امری را برای دادگاه به اثبات می رساند؟ آیا باید برای اثبات رابطه زوجیت به شروط و تفاصیلی که ضمن عقد ذکر می شود مراجعه نمود؟ یا بدون ذکر این شروط نیز می تواند رابطه زوجیت را به اثبات رساند؟
خط پاسخگویی وکلای دادگستر : ۲۲۹۲۰۵۶۲ – ۰۲۱ (۲۰ خط ویژه)
شرایط اثبات زوجیت
طبق ماده ۲۳۰ قانون آیین دادرسی مدنی جدید، شهادت دو مرد، یا یک مرد و دو زن برای اثبات رابطه زوجیت بین زوجین کافیست. از این رو نیازی به بیان شروط و تفاصیل ضمن عقد نخواهد بود. این دیدگاه توسط فقهای شیعه و حنفیه نیز پذیرفته شده است.
اما فقهای حنبلی بر این نظر عقیده دارند که شهادت شاهد بر عقد زوجین، برای اثبات زوجیت کافی نمی باشد. بلکه باید تمامی شروط ضمن عقد نیز بیان گردد. از این رو بیان شروط ضمن عقد، در اصل منبع اختلاف فقهای مختلف می باشد. مثلا ممکن است در عقد شرطی بیان شده باشد، که به عنوان مقتضای عقد به شمار رود.
در صورتی که برای اثبات ازدواج در مورد عقد با تعارضی مواجه شدید، باید بر اساس قوانین فقه شیعه، اقدام به اثبات اصول عقد نمایید. پس باید شرط دلیل از مدعی مطالبه گردد. معمولا در بیع نیز این روال جاری می باشد.
در صورتی که مفاد شرط با امر دیگری به اثبات برسد، که این امر رکن صحت عقد می باشد، در این حالت عقیده فقهای حنبلی صحت خواهد یافت. زیرا در اصل شرط و عقد هر دو یکی می باشند. در انتها نیز در صورت نبود ادعا بر جعل بودن سند رسمی ازدواج، اثبات زوجیت بسیار ساده خواهد بود.
دلایل عرفی اثبات زوجیت
برای اثبات زوجیت دلایل خاص و کلاسیک بسیاری وجود دارد. از مهمترین دلایل خاص این اثبات می توانیم به موارد زیر اشاره نماییم.
-
مسکنت و معاشرت
برای این که بخواهیم رابطه زوجیت زوجین را به اثبات برسانیم، می توانیم به مسکنت و معاشرت آنها زیر یک سقف اشاره کنیم. در اصل این مسئله به معنای همزیستی زنی که شوهر دارد و در محل زندگی شوهر خود زندگی می کند، می باشد. زوجین باید همچون دیگر زن و شوهر ها رفتار نمایند تا اثبات ازدواج آنها محرز گردد.
یکی از دلایل مهمی که اثبات ازدواج در فقه اسلامی را به دنبال دارد، شهادت شهود است. این شهادت می تواند به عنوان بینابینی شرع شناخته شود. اما آیا می توانیم صرفا حضور یک زن و مرد در خانه و معاشرت داشتن آنها را اماره ای از رابطه ازدواج آنها به شمار آوریم؟
در اصل دو نوع اماره در قانون وجود دارد. اماره قانونی و اماره قضایی. با این که اماره در اصل نوعی شک و ظن برای دادرس به بار می آورد، اما اماره قانونی حجیت دو برابر داشته و در این حالت شارع به نوعی شک در اثبات زوجیت دست خواهد یافت.
در حالی که اماره قضایی با اماره قانونی متفاوت است. حتی باید بگوییم که فقها بر این نوع اماره حجیتی قائل نمی باشند. مگر این که قاضی خود به علمی دست یابد. که در اصل در این روش علم قاضی به عنوان مستند شناخته می شود، و اماره قضایی به شمار نخواهد رفت.
-
شیاع و استفاضه
طبق این دلیل خاص اثبات زوجیت در صورتی که سند رسمی یا غیر رسمی به ثبت برسد، دیگر شهادت شاهدان نمی تواند دلیل بر اثبات رابطه زوجیت به شمار رود. از این رو باید به استفاضه و شیاع رجوع نمود تا بتوان اقدام به اثبات رابطه بین زوجین نمود.
اصولا از شیاع و استفاضه (نقل از چندین نفر)، تنها برای اثبات دعاوی استفاده می شود که خاص باشند. در اصل فقهای شافعی، حنابله و حنفیه تنها شیاع را برای اثبات زوجیت کافی می دانند. اما محقق حلی بر این عقیده است که در امور خاصی همچون موت، نکاح، مالکیت، وقف و … ولایت قاضی تنها با استفاضه قابل اثبات است.
ثبت ديدگاه