ارش البکاره و مهر المثل در مجازات زنا چیست؟

تجاوز بدون رضایت زن و به اجبار، توسط مردی که بدون عقد کردن زنی چنین عملی را مرتکب شده باشد، طبق قانون جرم محسوب شده و مجازات در پی دارد. در این حالت مرد باید ارش البکاره (خسارت بکارت) را به زن بپردازد. اگر مردی چنین عملی را مرتکب شود، در حکم تجاوز محسوب شده و باید مهر المثل زن را بپردازد.

مهرالمثل، در اصل مهریه ای است که در عرف جامعه برای زنان هم شان وی مقرر گردیده است. اگر در رابطه تجاوزگرانه مرد، پرده بکارت دختر از بین رود، مرد موظف به پرداخت ارش البکاره می باشد. پاره شدن پرده بکارت از نظر علمی نقص به شمار نمی رود. 

اما در بسیاری از قوانین کشور ها، اگر ازاله بکارت منجر به شکایت گردد، مجازات سنگینی برای مرد در نظر گرفته خواهد شد. حتی قانون در مورد جریمه ی از بین بردن ازاله بکارت به روش های غیر جنسی همچون تصادف، یا دیگر حوادث نیز قوانین خاصی پیش بینی نموده است.

خط پاسخگویی وکلای دادگستر : ۲۲۹۲۰۵۶۲ – ۰۲۱ (۲۰ خط ویژه)

تعریف ارش

ارش در اصل مقدار مالی است که به منظور جبران خسارت مالی یا بدنی، که طبق شریعت اسلام اندازه آن مشخص نشده است، باید به خسارت دیده پرداخت شود. از این کلمه در باب های تجارت و دیات بسیار سخن به میان می آید. 

طبق قانون و موازین شرعی، میزان ارش البکاره برابر با یک مهرالمثل می باشد. که برای تعیین میزان آن باید نظر کارشناسی صورت پذیرد. برای این که میزان ارش را محاسبه نمایند، باید ابتدا قیمت سالم و معیوب کالا مشخص گردد. پس از آن میزان ارش نیز تعیین می گردد. در اصل باید بیان نماییم که منظور از ارش البکاره مالی می باشد که به منظور جبران نقص وارد شده بر کنیز، به دلیل برداشتن بکارت وی توسط غیر مالک، یا هر کسی که به منزله مالک می باشد، و باید پرداخت گردد.

از آنجایی که زندگی شهری هر روز در حال گسترش می باشد، و برخورد های زنان و مردان در جامعه بیشتر شده است، به مراتب این مسئله منجر می شود تا انحرافات جنسی و آسیب های اجتماعی بیشتری نیز بروز کند. بهتر است دستگاه های قضایی تدابیری را برای بروز چنین جرایمی اندیشیده باشند. 

یکی از این جرایم تعیین میزان ارش البکاره برای دخترانی است که مورد تجاوز قرار می گیرند. متاسفانه هر روز شاهد بروز بیشتر این اتفاق در سراسر کشور هستیم. پس لازم است تا قانونگذاران به دنبال راه حلی در این خصوص رفته و یا به بحث و کنکاش در این زمینه بپردازند. 

در میان نظر فقها و آراء محاکم، برای تعیین مهرالمثل و ارش البکاره تعارضاتی وجود دارد. حتی می توانیم به صراحت بیان نماییم، که تا کنون رویه واحدی نیز در این موضوع دیده نشده است. همین مسئله اختلاف در آراء، باعث شده است تا حقوق برخی از افراد به شکل باور نکردنی ضایع شود.

تعیین ارش البکاره

یک نکته را در خصوص این مبحث در نظر داشته باشید. در صورتی به دختری که باکره گی خود را از دست داده باشد دیه تعلق می گیرد، که ازاله بکارت وی با حیله، ریا، تزویر و بدون رضایت و تمایل قلبی خود شخص صورت پذیرفته باشد. در صورتی که میزان مهر المثل، یک مسئله کاملا قانونی بوده و با تراضی طرفین تعیین می گردد. 

طبق ماده ۱۵۰ قانون مجازات اسلامی بخش دیات، باید بگوییم دیه پاره کردن پرده بکارت به صورت عمدی، به میزان مهرالمثل است. یعنی دیه کامل زن. از آنجایی که در میزان دیه ارش البکاره، عمدی یا غیر عمدی بودن فرقی وجود ندارد، به همین دلیل دیه پرده بکارت چه به صورت عمدی انجام شده باشد، چه به صورت غیر عمدی، همان مهر المثل خواهد بود. 

علاوه بر آن طبق ماده فوق (ماده ۱۵۰ قانون مجازات اسلامی بخش دیات) حتی اگر پرده بکارت دختر با انگشت یا هر چیز دیگری از بین برده شود، و منجر به پاره شدن مثانه نیز گردد، به صورتی که امکان ضبط ادرار وجود نداشته باشد، علاوه بر پرداخت دیه کامل زن، باید مهرالمثل نیز پرداخت شود. 

اما اگر این آسیب منجر به پاره شدن مثانه نشده باشد، ملاک همان پرداخت مهر المثل به عنوان ارش البکاره می باشد. از سوی دیگر اگر این عمل توسط اجنبی و به صورت غیر مجاز صورت گرفته باشد، طبق ماده ۲۰۸ مکرر قانون مجازات عمومی، فرد مرتکب تعزیر می شود. 

تفاوت مهرالمثل با ارش البکاره

طبق تعریفی که در ترمینولوژی حقوق در خصوص مهرالمثل بیان شده است، منظور مالی می باشد که پس از وقوع نزدیکی و قبل از این که برای مهر معین تراضی صورت پذیرد، بر حسب اوضاع و احوال زوجه، به وی تقدیم شود. بسیاری از حقوق دانان، مقصود از ارش البکاره را همان مهرالمثل بیان نموده اند. 

تنها تفاوتی که می توانیم در خصوص مهرالمثل و ارش البکاره بیان نماییم، زمانی است که پارگی پرده بکارت به دلیل حوادث و تصادفات باشد. در این حالت به دختر ارش تعلق می گیرد نه مهر المثل. زیرا در این مورد نسبت به دختران تفویض بضع صورت نگرفته است. پس باید تنها ارش البکاره مقدار برای میزان پارگی پرده بکارت به دختر پرداخت شود. 

نکات مهرالمثل

طبق ماده 1091 قانون مدنی، برای تعیین میزان مهرالمثل دختر، باید به حال زن، این که از چه شرافت خانوادگی برخوردار است، دارای چه وضعیتی بوده و چه صفاتی دارد. از طرف دیگر باید تمامی صفات این شخص، نسبت به اقران و اقارب و… در نظر گرفته و بررسی شود. 

از طرف دیگر طبق ماده 1100 قانون مدنی، در صورتی که میزان مهرالمسمی مجهول باشد، یعنی مالکیت نداشته باشد، یا این که ملک غیر باشد، در صورت اول و دوم زن مستحق دریافت مهر المثل خواهد بود. اما در صورت سوم مستحق دریافت مثل یا قیمت آن خواهد بود. مگر این که صاحب مال تنفیذ یا اجازه نماید. 

از آنجایی که مهرالمثل و ارش البکاره از یک مقصود برخوردار هستند، پس باید بیان نماییم که تمامی قوانین یاد شده در خصوص ارش البکاره نیز صدق میکند.

با توجه به ابعاد اجتماعی و حفظ آبروی افراد برخی از عنوان کردن این مسائل به وکیل و یا پیگیری آن خودداری می‌کنند و به جای استفاده از مشاوره حقوقی سعی بر سکوت دارند که نه تنها کمکی به این نوع آسیب ها نمی‌کند بلکه در اکثر موارد باعث بروز مشکلات بیشتر خواهد شد. لذا در مواجه با این موارد خواهشمندیم از دریافت کمک از مشاوران و وکلا سعی در مدیریت موانع و مشکلات  پرهیز نکنید.